Maar honderd jaar later moeten we het tragische feit onder ogen zien dat de neger nog steeds niet vrij is. Honderd jaar later wordt het leven van de neger nog altijd droevig beperkt door de handboeien van rassenscheiding en de ketenen van discriminatie. Honderd jaar later leeft de neger op een eenzaam eiland van armoede te midden van een grote oceaan van materiële welvaart.Honderd jaar later verkommert de neger nog altijd in de uithoeken van de Amerikaanse maatschappij en bevindt hij zich in ballingschap in zijn eigen land. Daarom zijn we vandaag hier samengekomen, om een afschuwelijke toestand te benadrukken. In zekere zin zijn wij naar onze nationale hoofdstad gekomen om een cheque te innen. Toen de ontwerpers van onze republiek de prachtige woorden van de grondwet en de onafhankelijkheidsverklaring schreven, ondertekenden ze een promesse waarvan elke Amerikaan erfgenaam zou worden. Deze belofte was een belofte die alle mensen het onbetwistbare recht zou garanderen op leven, vrijheid en het najagen van geluk. Het is nu overduidelijk dat Amerika zijn verplichting niet nakomt wat haar gekleurde burgers betreft.

In plaats van deze heilige verplichting na te komen, heeft Amerika de negerbevolking een waardeloze cheque overhandigd; een cheque die wordt geretourneerd met de opmerking ”ontoereikende fondsen”. Maar we weigeren te geloven dat de bank van gerechtigheid failliet is. We weigeren te geloven dat er ontoereikende fondsen zijn in de grote kluizen van mogelijkheden van dit land. Dus zijn we gekomen om deze cheque te innen, een cheque die ons na inning de rijkdom van vrijheid geeft en de veiligheid van gerechtigheid. Wij zijn tevens naar deze gewijde plek gekomen om Amerika te herinneren aan de heftige noodzaak van dit moment. Er is geen tijd om rustig tot bedaren te komen of de verdovende drug der geleidelijkheid te slikken.

Nu is het moment om de belofte van democratie na te komen. Nu is het moment om uit de duistere en dorre vallei van rassenscheiding te trekken naar het zonovergoten pad van raciale gerechtigheid. Nu is het moment om alle kinderen van God een kans te geven. Nu is het moment om ons land uit het moeras te tillen van raciale ongerechtigheid op de solide rots van broederschap. Het zou fataal voor het land zijn de uiterste noodzaak hiervan over het hoofd te zien en de vastberadenheid van de neger te onderschatten.

Deze smoorhete zomer van de legitieme onvrede van de neger zal niet voorbijgaan tot er een stimulerend najaar aanbreekt van vrijheid en gelijkheid. Het jaar 1963 is geen einde maar een begin. Diegenen die hopen dat de neger stoom moest afblazen en nu tevreden zal zijn, zal ruw wakker geschud worden als het land terugkeert naar hoe het vroeger was. Het zal rustig noch stil in Amerika zijn totdat de neger zijn burgerrechten zijn verleend. De wervelwinden van opstand zullen de grondvesten van ons land doen schudden totdat de schitterende dag van gerechtigheid opdoemt. Maar er is iets wat ik mijn mensen moet zeggen die op de warme drempel staan die ons het paleis van gerechtigheid binnenleidt.

Bij het verkrijgen van onze rechtmatige plaats moeten we ons niet schuldig maken aan verkeerde daden. We moeten er niet opuit zijn uit dorst naar vrijheid uit de beker van bitterheid en haat te drinken. We moeten onze strijd vol waardigheid en discipline voeren. We moeten niet toelaten dat ons creatieve protest ontaardt in lichamelijk geweld. Steeds weer moeten we reiken naar de majestueuze hoogten waarin lichamelijk geweld wordt tegemoet getreden met de kracht van de ziel.

De wonderbaarlijke nieuwe strijdlust die de negergemeenschap heeft overspoeld, mag niet leiden tot een wantrouwen van alle blanke mensen, want velen van onze blanke broeders, zoals blijkt uit hun aanwezigheid hier vandaag, zijn tot het besef gekomen dat hun lot is verbonden met ons lot en hun vrijheid onlosmakelijk is verbonden met onze vrijheid. We kunnen deze weg niet alleen gaan.

En terwijl we lopen, moeten we de plechtige belofte afleggen dat we door zullen gaan. We kunnen niet terugkeren. Er zijn mensen die de aanhangers van burgerrechten vragen: „Wanneer zijn jullie tevreden?” We kunnen nooit tevreden zijn zolang de neger het slachtoffer is van onuitsprekelijke gruweldaden door wangedrag van de politie. We kunnen nooit tevreden zijn zolang onze lichamen, dodelijk vermoeid van het reizen, geen onderkomen kunnen krijgen in de motels langs de snelwegen en in de hotels in de steden. We kunnen niet tevreden zijn zolang de neger alleen maar kan verhuizen van een klein naar een groot getto.

We kunnen nooit tevreden zijn zolang een neger in Mississippi niet kan stemmen en een neger in New York gelooft dat hij niets heeft om voor te stemmen.

Nee, nee, we zijn niet tevreden en we zullen niet tevreden zijn totdat gerechtigheid en rechtvaardigheid ons deel zullen zijn. Ik ben niet vergeten dat sommigen van u hier zijn gekomen na grote beproevingen en onheil. Sommigen van u komen net uit benarde gevangeniscellen. Sommigen van u zijn uit gebieden gekomen waar uw zoektocht naar vrede u geslagen heeft achtergelaten door vervolging, en wankelend door wreedheden van de politie. U bent de veteranen geweest van creatief lijden. Blijf doorgaan in de overtuiging dat onterecht lijden bevrijdend is. Ga terug naar Mississippi, ga terug naar Alabama, ga terug naar South Carolina, ga terug naar Georgia, ga terug naar Louisiana, ga terug naar de krottenwijken en de getto’s van onze noordelijke steden, in de wetenschap dat op de een of andere manier deze situatie kan en zal veranderen. We moeten ons niet overgeven aan wanhoop.

Ik zeg u vandaag, mijn vrienden, dat ondanks de moeilijkheden en frustraties van nu en morgen, ik nog altijd een droom heb. Het is een droom die diepgeworteld is in de Amerikaanse droom. Ik heb een droom dat op een dag dit land zal verrijzen en zal leven naar de ware betekenis van zijn credo: „Wij beschouwen deze waarheden als vanzelfsprekend: dat alle mensen gelijk geschapen zijn.”

Ik heb een droom dat op een dag op de rode heuvels van Georgia de zonen van vroegere slaven en de zonen van vroegere slavenhouders naast elkaar kunnen zitten aan de tafel van broederschap.

Ik heb een droom dat op een dag zelfs de staat Mississippi, een woestijnstaat die verzengt in de hitte van ongerechtigheid en onderdrukking, omgevormd zal worden in een oase van vrijheid en gerechtigheid.

Ik heb een droom dat mijn vier kleine kinderen op een dag in een land zullen leven waar ze niet zullen worden beoordeeld op de kleur van hun huid, maar op hun karakter.

Ik heb een droom vandaag.

Ik heb een droom dat op een dag de staat Alabama, waar de mond van de gouverneur op dit ogenblik vol is van woorden als interventie en nietigverklaring, omgevormd zal worden in een plaats waar kleine zwarte jongens en zwarte meisjes hand in hand kunnen gaan met kleine blanke jongens en blanke meisjes en samen kunnen lopen als broeders en zusters.

Ik heb een droom vandaag.

Ik heb een droom dat op een dag elke vallei verhoogd zal worden, elke heuvel en elke berg klein gemaakt zullen worden, de dichtbegroeide plaatsen tot vlakten zullen worden, en de ruwe plaatsen recht zullen worden gemaakt en de glorie van de Heer onthuld zal worden en al wat van vlees en bloed is dit tezamen zal zien. Dit is onze hoop. Dit is het geloof waarmee ik naar het zuiden van de Verenigde Staten terugkeer. Met dit geloof zullen we in staat zijn een kiezelsteen van hoop te houwen uit de berg van wanhoop. Met dit geloof zullen we in staat zijn de schetterende wanklanken van ons land om te vormen tot een prachtige symfonie van broederschap. Met dit geloof zullen we in staat zijn samen te werken, samen te bidden, samen te vechten, samen naar de gevangenis te gaan, samen op te komen voor vrijheid, in de wetenschap dat wij op een dag vrij zullen zijn.

Dit zal de dag zijn dat alle kinderen van God met een nieuwe betekenis zullen kunnen zingen:

„Mijn land, het is van u,

Zoet land van vrijheid

Over u zing ik.

Land waar mijn vaders stierven,

Land waarop pelgrims trots zijn,

Laat van elke berghelling

vrijheid klinken.”

En als Amerika een grote natie wil zijn, dan moet dit waarheid worden. Dus laat vrijheid klinken vanaf de enorme heuveltoppen van New Hampshire. Laat vrijheid klinken vanaf de machtige bergen van New York. Laat vrijheid klinken vanaf de hoogten van de Allegheny Mountains in Pennsylvania! Laat vrijheid klinken vanaf de besneeuwde toppen van de Rocky Mountains in Colorado! Laat vrijheid klinken vanaf de weelderige pieken van Californië!

Maar niet alleen dat; laat vrijheid klinken vanaf Stone Mountain in Georgia! Laat vrijheid klinken vanaf Lookout Mountain in Tennessee! Laat vrijheid klinken vanaf elke heuvel en molshoop in Mississippi. Vanaf elk berghelling, laat vrijheid klinken.

Wanneer we vrijheid laten klinken, wanneer we het vanuit elk dorp en elk gehucht, vanuit elke staat en elke stad laten klinken, zullen we in staat zijn de dag te bespoedigen waarop alle kinderen van God, zwarte mensen en blanke mensen, joden en niet-joden, protestanten en rooms-katholieken, de handen ineenslaan en de woorden zingen van de oude gospelsong van de negers:

„Eindelijk vrij! Eindelijk vrij!

Dank God almachtig, wij zijn eindelijk vrij!”