De Amerikaanse regering heeft zich in de aanloop naar de top in Boekarest sterk gemaakt voor toelating van de twee voormalige Sovjetlanden tot het ”actieplan voor lidmaatschap”. Dinsdag nog zei Bush in Kiev dat Oekraïne een plaats in de NAVO verdient. „Oekraïne heeft bewezen toegewijd te zijn aan democratie en een open markteconomie”, aldus de Amerikaanse leider.Het voorportaal van de NAVO geeft op termijn zicht op volledig lidmaatschap. In samenwerking met de NAVO-landen wordt in die periode gewerkt aan hervormingen van defensie en de verhouding tussen het militaire apparaat en de politiek. De duur van deze fase hangt af van de prestaties. Albanië zit al negen jaar in het voorportaal.

De 26 regeringsleiders van de NAVO-landen spraken donderdagmorgen over de precieze invulling van de tussenstatus. Dat moet iets zijn tussen het actieplan en de ”intensieve dialoog” die de landen al met de NAVO voeren.

De Russen keren zich sterk tegen de toetreding van de voormalige Sovjetrepublieken. Volgens president Poetin en zijn opvolger Medvedev brengt deze de Europese veiligheid in gevaar. De Russische onderminister van Buitenlandse Zaken, Grigori Karasin, voorspelde woensdag een „diepe crisis in de Russisch-Oekraïense relaties.” De betrekkingen tussen de twee landen zijn sinds de Oranjerevolutie in 2004 al vrij gespannen.

Vooral Duitsland en Frankrijk keerden zich tegen toelating van Oekraïne en Georgië. Ook de Nederlandse regering vond dit nog te vroeg. „De NAVO is met deze twee landen een ”intensieve dialoog” aangegaan”, zei minister Verhagen van Buitenlandse Zaken woensdagavond. „Dat betekent dat lidmaatschap in principe mogelijk is.”

Premier Balkenende voegde eraan toe dat „er in beide landen binnenlandse ontwikkelingen zijn die erop wijzen dat de tijd er nog niet rijp voor is”, aldus de premier. „Dit zegt niets over een Russisch veto binnen de NAVO.”

Bush en Poetin ontmoeten elkaar dit weekeinde in het buitenverblijf van de Russische leider aan de Zwarte Zee. Het belangrijkste gespreksonderwerp is vooral het omstreden Amerikaanse raketschild.

Opiniepeilingen wijzen uit dat er in Oekraïne weinig steun is voor een NAVO-lidmaatschap. President Joestsjenko zegt dat de NAVO de enige instantie is die de soevereiniteit van zijn land kan garanderen.

In tegenstelling tot wat gebruikelijk is bij NAVO-toppen zijn er deze keer veel losse einden in de besluiten. „Dit wordt echt een top vol debat”, aldus minister Verhagen woensdagavond vlak voor de opening. Pas tijdens het openingsdiner voor de 26 regeringsleiders werd woensdagavond besloten Kroatië en Albanië uit te nodigen tot het volledige lidmaatschap. De formele toetreding volgt dan waarschijnlijk in 2009.

Macedonië is nog steeds in gesprek met Griekenland over de naam van het land. Minister Verhagen sloot woensdagavond niet uit er in de kwestie donderdag nog een doorbraak zou worden bereikt waarbij de Grieken hun veto van tafel halen.

De Franse premier Fillon kondigde woensdag in het parlement aan dat zijn land „enkele honderden” militairen extra naar Afghanistan zou sturen om de NAVO-missie te ondersteunen. In de media gaat al enige tijd het bericht rond dat president Sarkozy op de top in Boekarest 1000 militairen belooft. Momenteel zijn er 1600 Fransen actief in Afghanistan.

Donderdagmiddag spraken de NAVO-leiders nog over Afghanistan, samen met vertegenwoordigers van de meeste van de 42 NAVO-landen die aan de militaire missie ISAF deelnemen. Voor het debat over Afghanistan zijn ook de Afghaanse president, de secretaris-generaal van de Verenigde Naties en de top van de Wereldbank en van de Europese Commissie uitgenodigd.