„Wij staan gereed om nieuwe stappen te zetten. Het wachten is op een signaal vanuit Belgrado”, verklaarde Europees commissaris Olli Rehn (Uitbreiding) in Brussel. Hij benadrukte dat een flink percentage van de Servische bevolking een eventueel EU-lidmaatschap steunt en voegde daaraan toe: „We hopen en we hebben er vertrouwen in dat de regering handelt naar de wens van die zwijgende meerderheid.” De Fin verlangt van de politieke autoriteiten een bevestiging dat zij nog steeds uit zijn op toetreding.Rehn zei te onderkennen dat Servië in een moeilijke fase verkeert. „We moeten geduld opbrengen”, verbond hij daaraan als conclusie. Maar er zijn volgens hem ook grenzen aan dat geduld: „We trekken een rode streep bij het gebruik van geweld. Dat zullen we ondubbelzinnig veroordelen.”

Het college van voorzitter Barroso presenteerde woensdag een aantal plannen om de Balkanlanden te plezieren en daarmee hun animo te stimuleren voor het realiseren van de hervormingen die nodig zijn voor het verwerven van het entreebiljet. Zo opperde commissaris Jacques Barrot (Transport) onderhandelingen te starten over oprichting, in 2009, van een vervoers- of transportgemeenschap. Dat idee is naar zijn zeggen geboren vanuit dezelfde gedachte als die in het verleden werd gehanteerd door de pioniers van de Europese integratie: volkeren dichter bij elkaar brengen en stabiliteit en vrede bevorderen met behulp van samenwerking in bepaalde sectoren.

Het draait bij het nu gelanceerde initiatief om het geleidelijk verwezenlijken van een gezamenlijke markt van de Balkan en de EU-lidstaten voor het verkeer over weg, water en spoor. Meer concreet houdt dat zoal in: geen belemmeringen voor grensoverschrijdende activiteiten van de betrokken bedrijfstak en harmonisatie van allerlei certificaten en van voorschriften omtrent bijvoorbeeld rust- en rijtijden van vrachtwagenchauffeurs.

Voorts stelde Barrot vast dat de beoogde constructie de rechtszekerheid voor investeerders vergroot en dat er daardoor naar verwachting meer kapitaal beschikbaar komt voor verbetering van de infrastructuur. Hij wees erop dat het spoorwegnet op de Balkan sterk is verouderd en dat slechts 15 procent van de treintrajecten dubbele rails kent.

Het pakket van de Commissie voorziet verder in afschaffing van de visaverplichtingen voor reizigers, in ruimere mogelijkheden voor jongeren om in de EU te studeren en in intensievere contacten tussen instellingen op terreinen als onderwijs, wetenschap en research. Brussel belooft, vanuit de ervaring met de bosbranden van vorige zomer, hulp te verlenen bij het voorkomen en bestrijden van natuurrampen.

Al met al is voor de Unie het klaarstomen van de westelijke Balkan voor de opname in de ’Europese familie’ een kostbaar project. Jaarlijks besteedt zij vanuit haar budget ongeveer 800 miljoen euro aan zogeheten pretoetredingssteun voor dit gebied. Dat stemt overeen met 30 euro per inwoner daar. Servië ontvangt het grootste bedrag. De Europese Investeringsbank (EIB) verschafte in de periode van 2005 tot en met 2007 voor een totaal van 1,9 miljard euro aan leningen. Voor 2008 tot en met 2010 ligt een verhoging in het verschiet tot een niveau van 2,8 miljard.

Kroatië gaat aan kop op de weg naar aansluiting bij de EU. Rehn denkt dat 2008 een beslissend jaar kan zijn in de toetredingsbesprekingen, die betrekking hebben op het verwerken van de duizenden pagina’s aan gemeenschappelijke regelgeving in de nationale wetten. Behalve Kroatië geniet Macedonië inmiddels eveneens de status van kandidaat-lidstaat, maar met die republiek worden nog geen officiële voorbereidende onderhandelingen gevoerd. Albanië, Bosnië-Herzegovina, Montenegro, Servië en Kosovo, als jongste zelfstandige eenheid van het voormalige Joegoslavië, zijn minder vergevorderd.

In ieder geval heeft de EU woensdag al die landen nog eens verzekerd dat ze op enig moment, nadat ze voldoen aan alle criteria, van harte welkom zijn in haar midden. Zij acht het in het belang van het gehele continent dat de politieke en economische hervormingen, met versterking van democratie, rechtsstaat en goed bestuur, voortgaan. Rehn duidde de Europese toekomst van de regio aan als een prioriteit. Stevent de Balkan af op een voorspoedige ontwikkeling? Aan de EU zal het niet liggen, lijkt de boodschap van de commissaris te zijn.