In het voormalige oosten van Duitsland vertrouwd, maar in het westen nog steeds een schrikbeeld: ex-communisten in het deelstaatparlement. Bij de verkiezingen morgen in Hamburg zal de partij Die Linke naar alle waarschijnlijk na Bremen, Hessen en Nedersaksen opnieuw een westelijke deelstaat veroveren en voor de vierde keer op rij de 5-procentsbarrière slechten. Hamburg en Bremen zijn twee van de vier Duitse steden met deelstaatstatus.Wat in de oostelijke deelstaten al lang gemeengoed is, is voor de westelijke afdelingen van de grote politieke partijen nog moeilijk te accepteren. Krampachtig proberen de gevestigde partijen de Linksen nog uit de politieke arena te houden. Deels heeft Die Linke dat aan zichzelf te wijten. Deze week nog sprak een versgekozen afgevaardigde uit Nedersaksen haar sympathie uit voor de Stasi, de veiligheidsdienst van de DDR, en beschouwde ze de bouw van de Berlijnse Muur als gerechtvaardigd.xxxx

Alhoewel de partijleiding niet wist hoe snel ze de vrouw tot aftreden moest dwingen, was het kwaad geschied. Communisten zijn het, gefrustreerde vakbondslieden en met ze in zee gaan betekent een links paard van Troje in huis halen, zo wedijveren politici van FDP, SPD, CDU/CSU en Groenen om de Linksen te diskwalificeren. De prognoses voor Hamburg lijken er echter voor de Linksen niet onder te lijden.

De tijd dat de Linksen als veredelde oostpartij gold, lijkt definitief voorbij. Door een alliantie aan de gaan met een samenraapsel van vooral protesterende SPD-leden, vakbondslieden en antiglobaliseringsactivisten krijgt ze wonderwel vaste voet aan de grond in het westen. Als „alternatief voor sociale gerechtigheid” waren die erin geslaagd veel linkse kiezers te mobiliseren die teleurgesteld waren over de rood-groene regering van Gerhard Schröder. Een goede gelegenheid ook om de oude naam PDS, de opvolger van de DDR-staatspartij SED, af te leggen.

Zo onervaren als Die Linke in het westen is, zo stevig verankerd is ze in het oosten. De democratisch-socialisten, zoals ze zichzelf omschrijven, hebben afstand genomen van de communistische ideologie en kunnen in de oostelijke deelstaten op een aanzienlijke schare sympathisanten rekenen. Zowel in Brandenburg als in Saksen is ze de tweede partij met ongeveer een kwart van de stemmen. In Mecklenburg-Voor-Pommeren nam ze deel aan een regering met de SPD, die in het oosten pragmatischer is ingesteld. In Berlijn maakt ze zelfs voor de tweede maal in successie deel uit van de zogenoemde rood-rode coalitieregering.

Nu het niet meer vanzelfsprekend is wie de meerderheid behaalt, rechts of links, moet Duitsland zich voorbereiden op nieuwe coalities. Het toverwoord daarbij is ”Jamaica”, naar de politieke kleur van de mogelijke coalitiepartners. Zwart voor de christendemocraten, geel voor de liberale FDP en groen voor de Groenen. Vooral de samenwerking tussen groenen en liberalen zou een doorbraak zijn in de Duitse politiek zijn. Nog is het niet zover. Coalities tussen christendemocraten en groenen daarentegen worden echter al in een tiental stadsgemeenten uitgeprobeerd.

En ondanks de pariastatus van de Linksen in het westen gaat de deur voor hen ook langzaam op een kier. De sociaaldemocraten kunnen hun verkiezingsoverwinning van vorige maand in de westerse deelstaat Hessen alleen met behulp van de Linksen te gelde maken en kijken hoe ze dit zonder gezichtsverlies voor elkaar krijgen.

Politicoloog Franz Walter schetst een mogelijke consequentie van de nieuwe politieke constellatie die veel Duitsers zal doen huiveren. In een bijdrage voor de Süddeutsche Zeitung schrijft hij dat „breedbandcoalities” voor kleurlozere partijleiders zorgen, omdat ze met meer coalitiepartners rekening moeten houden. „Dat zal de behoefte van de kiezer aan het klassieke beeld van een vechter en charismatische persoonlijkheid fors versterken.”

Velen in Duitsland hebben bij een parlement met veel partijen nog altijd het schrikbeeld van de Republik van Weimar in het achterhoofd. Een beeld van veel partijen die onmachtig waren om samen te werken en daarmee de voedingsbodem voor Hitler vormden.