JERUZALEM – Bijna achttien maanden na de Libanonoorlog van 2006 lijkt het politieke lot van de Israëlische premier Ehud Olmert in handen te liggen van de Commissie-Winograd, die woensdag haar eindrapport presenteert. De slotconclusies van de commissie, die de opdracht kreeg het regeringsbeleid in de 34 dagen durende oorlog te onderzoeken, kunnen grote gevolgen hebben voor Olmert persoonlijk, de politieke situatie in Israël en het vredesproces in het Midden-Oosten. Olmert en de Palestijnen zijn de afgelopen maanden onder druk van Washington besprekingen begonnen die voor het einde van het jaar in vrede moeten uitmonden. Als het oordeel van de commissie echter sterk negatief uitvalt voor Olmert, zou zijn regering ver voor die tijd kunnen vallen.

De commissie kwam vorig jaar april met een vernietigend interim-rapport, waarna al luid om het aftreden van Olmert werd geroepen. Olmerts coalitiepartners voelden daar toen echter niets voor, omdat zijn aftreden alleen Likud en de ultrarechtse oppositie in de kaart zou spelen.

De situatie is nu niet wezenlijk anders, maar dit keer staat minister van defensie Ehud Barak als leider van de Arbeidspartij onder grote druk zijn belofte na te komen om Olmert te vervangen of verkiezingen uit te lokken. Als Barak de negentien leden tellende fractie van de Arbeidspartij uit de coalitie laat stappen, beschikt Olmert niet langer over een parlementaire meerderheid en kan hij gedwongen worden verkiezingen uit te schrijven. De coalitie bezit nu 67 van de 120 parlementszetels.

De Libanonoorlog brak uit op 12 juli 2006, nadat Hezbollahstrijders Israël waren binnengevallen en drie Israëlische soldaten hadden gedood en twee ontvoerd. Olmert begon de oorlog met brede steun van de bevolking, maar de leider van de Kadima-partij zag na de campagne zijn populariteit kelderen. In de ogen van velen was Israël er niet in geslaagd zijn militair overwicht uit te buiten. De twee Israëlische soldaten waren niet ontzet en Hezbollah was niet vernietigend verslagen.
Hezbollah wist zelfs, ondanks een intensief Israëlisch luchtoffensief, bijna vierduizend raketten op Noord-Israël af te vuren. Het regende verwijten aan de regering, met name nadat klachten naar buiten waren gekomen over tegenstrijdige orders, ontoereikende uitrusting en tekortschietende training.

De strijd kostte ruim duizend Libanezen en bijna 160 Israëliërs het leven. Onder de doden aan Israëlische zijde zijn ruim dertig soldaten die kort voor het staakt-het-vuren in een veelbekritiseerd grondoffensief over de grens werden gestuurd. Aangenomen moet worden dat dit offensief een van de punten van kritiek zal zijn in het rapport.

Olmert heeft herhaaldelijk gezegd dat hij niet zal aftreden vanwege het rapport. Naaste medewerkers zeggen dat de premier niets voelt voor suggesties van enkelen binnen de Arbeidspartij om begin 2009 verkiezingen uit te schrijven, ruim een jaar voor het einde van zijn termijn.

De commissie heeft niet de bevoegdheid Olmert af te zetten, maar haar bevindingen kunnen grote invloed op de kiezers hebben. De twee andere oorlogsleiders, voormalig stafchef Dan Halutz en minister van defensie Amir Peretz, zijn allebei afgetreden.

Sinds het einde van de oorlog op 14 augustus 2006 is het verloop ervan grondig uitgespit door politici, militaire deskundigen en analisten. Het is niet de verwachting dat er nog sensationele feiten aan het licht worden gebracht. De Israëlische bevolking is er voornamelijk in genteresseerd hoe hard Olmert wordt aangepakt.
Olmerts lot lijkt nauw verbonden met dat van twee ex-premiers die azen op hun oude baan: Barak en Likudleider Benjamin Netanyahu. De peilingen laten zien dat havik Netanyahu eventuele verkiezingen makkelijk zou winnen, wat tevens duidelijk maakt waarom de Arbeidspartij weinig voor een stembusgang voelt. Barak zit in een netelig parket. Hij heeft gezegd dat hij het rapport zorgvuldig zal bestuderen, en daarna een besluit zal nemen op grond van ‘wat juist en goed is voor de staat Israël’.

Olmert staat er nu beter voor dan vorig jaar april. De hervatting van de vredesbesprekingen met de Palestijnen en een veronderstelde succesvolle Israëlische aanval op een geheime nucleaire installatie in Syrië hebben zijn positie aanzienlijk verbeterd.