De geruchten over een mogelijke overgang naar het rooms-katholicisme deden al jaren de ronde. Blairs vrouw Cherie Booth en hun vier kinderen waren altijd al rooms-katholiek. Hun kinderen bezoeken roomse scholen. En op zondagochtend ging Tony vaak hand-in-hand met zijn vrouw naar de kerk.In een interview heeft Blair wel eens gezegd dat hij het vreemd vond dat hij op zulke momenten niet aan de mis mocht deelnemen. De Rooms-Katholieke Kerk verbiedt immers de intercommunie met protestanten. Blair zei te willen weten wat „Jezus hiervan zou vinden.”

Inmiddels heeft de Britse oud-premier echter wel aan de mis deelgenomen. Vrijdagavond was er in het huis van kardinaal Cormac Murphy-O’Connor een speciale dienst. Het was een „ontroerende” bijeenkomst, aldus de kardinaal achteraf. „Voor velen die katholiek worden, is dit moment een thuiskomen. Mijn gebeden zijn met hem, zijn vrouw en gezin op dit vreugdevolle moment op hun gezamenlijke geloofsreis.”

Sinds enkele maanden volgde Tony Blair een „programma van vorming” om hem voor te bereiden op zijn eerste communie. Ook zijn bezoek aan paus Benedictus aan het eind van zijn premierschap afgelopen zomer had daarmee te maken.

De reacties op Blairs overstap waren gemengd. Opvallend was de milde reactie van de anglicaanse (protestantse) aartsbisschop Rowan Williams. „Tony Blair is het voorwerp van mijn gebeden en goede wensen als hij deze stap zet in zijn christelijke pelgrimstocht.”

Veel kritischer was het Conservatieve parlementslid Ann Widdecombe, zelf een rooms-katholieke ’bekeerling’. Volgens haar was Blair in zijn stemgedrag als parlementslid regelmatig „tegen het kerkelijk onderwijs” ingegaan, waarbij ze het voorbeeld van abortus noemde. „Mijn vraag is: Is hij op deze punten veranderd?”

Dat Blair met zijn overstap heeft gewacht tot na zijn aftreden is niet zonder betekenis. Niemand weet of een rooms-katholiek zou kunnen functioneren als premier van het Verenigd Koninkrijk. Wel valt te vermoeden dat dit heel moeilijk is.

In Engeland (het belangrijkste deel van Groot-Brittannië) zijn staat en kerk nog steeds verbonden. Koningin Elizabeth is het hoofd van de (anglicaanse, protestantse) Kerk van Engeland. Vandaag zijn de meeste koninklijke voorrechten echter overgenomen door de minister-president. Die beslist over de benoeming van bisschoppen; Hare Majesteit mag haar handtekening zetten. Een beetje vergelijkbaar met de wijze waarop koningin Beatrix de Nederlandse burgemeesters benoemt.

Er zijn wel procedures om te voorkomen dat kerk en politiek vermengen. De politiek volgt zo veel mogelijk de voordrachten vanuit de kerk. Maar ook Britse politici zijn door de jaren heen onbeschaamd genoeg gebleken om zich al vroeg met de kerkelijke voordracht te bemoeien. Bovendien is dit een systeem dat de kerk niet vrijlaat in haar benoemingen. De kerk zal niet zo gauw een kandidaat voordragen van wie ze weet dat die toch niet wordt benoemd.

Een rooms-katholieke premier in Groot-Brittannië is dus onvermijdelijk een kat in een vreemd pakhuis. Als lid van de ’concurrent’ zou hij verantwoordelijk zijn voor de benoeming van anglicaanse bisschoppen.

Er zijn nog andere verklaringen waarom Blair met zijn overstap heeft gewacht. De tegenstelling tussen protestanten en rooms-katholieken is in Engeland, Schotland en Noord-Ierland altijd veel scherper geweest dan in Nederland. De Ierse immigranten die in de negentiende eeuw met tienduizenden de Britse steden binnenstroomden, waren vrijwel allen katholiek. Tot ver na de Tweede Wereldoorlog was hun positie vergelijkbaar met die van islamitische gastarbeiders vandaag de dag in Nederland.

Een andere reden om zijn overgang uit te stellen was voor de praktisch ingestelde Blair wellicht het vredesproces in Noord-Ierland. Het ging daar om een tegenstelling tussen nationalistische (doorgaans rooms-katholieke) Ieren en (doorgaans protestantse) unionisten die graag een Britse provincie bleven. Premier Blair was tot op de laatste dag betrokken bij het wankele vredesproces in Noord-Ierland. Een overstap als hij nu heeft gedaan, zou vrijwel zeker grote schade aan dit project hebben gedaan.

Om te zien hoe een rooms-katholiek het premierschap van het Verenigd Koninkrijk waarneemt, zullen we dus moeten wachten.