Afgelopen zaterdag en zondag verbleven zij in de Portugese hoofdstad voor de ontmoeting met hun collega’s van het Afrikaanse continent. Donderdag vliegen zij er opnieuw heen om tijdens een korte ceremonie hun handtekening te zetten onder het in oktober bereikte akkoord over de hervormingen in de EU. Een dag later worden zij voor beraad verwacht aan het Schumanplein in Brussel.Milieuorganisaties spreken er schande van. De leiders hebben de mond vol van de noodzaak van maatregelen om de klimaatwijziging een halt toe te roepen en zelf zijn zij met hun gedrag verantwoordelijkheid voor een enorme extra uitstoot van CO(in2(. Politiek prestige prevaleert in dit geval boven het vervullen van een voorbeeldfunctie.

Portugal, tot eind deze maand voorzitter van de EU, had het liefst in één moeite door de top eveneens in eigen land belegd. Dat stuitte echter op verzet van België, want enkele jaren terug is bepaald dat die vergaderingen aan Brussel toebehoren. Waarom dan de plechtigheid rond het nieuwe verdrag ook niet daar laten plaatsvinden? Die optie was omgekeerd voor de Portugezen onacceptabel. De bezegeling van het betrokken document in hun hoofdstad draagt immers ertoe bij dat het de geschiedenis zal ingaan als het Verdrag van Lissabon. Dan dus maar gekozen voor twee locaties, enkele uren vliegen van elkaar verwijderd.

De ondertekening van het ontwerp over de modernisering van de Unie betekent niet de laatste stap op weg naar de invoering ervan. Hierna is het wachten op de instemming van de individuele lidstaten, via parlementaire goedkeuring of een referendum. Het nee in 2005 van de burgers in Frankrijk en Nederland tegen de beoogde grondwet geldt als waarschuwing voor een voorbarige euforie. Momenteel ziet het ernaar uit dat ditmaal alleen Ierland de bevolking uitnodigt in het stemhokje een oordeel te vellen.

Op de tot één dag ingekorte top zal Kosovo het voornaamste agendapunt zijn. De 27 regeringen zijn tot dusver onderling verdeeld over hoe de explosieve situatie rond die regio aan te pakken. Het overleg tussen Servië en zijn huidige provincie is mislukt en alles duidt erop dat de autoriteiten in Pristina op niet al te lange termijn de onafhankelijkheid zullen proclameren.

De meeste lidstaten, waaronder Duitsland, Frankrijk en Groot-Brittannië, willen in navolging van de VS die stap steunen. Met name Cyprus, dat op het eiland te maken heeft met de Turks-Cypriotische gemeenschap die streeft naar eenzelfde, internationaal erkende status, keert zich tegen een dergelijke stellingname. Andere partners twijfelen. De kwestie wordt een testcase voor de saamhorigheid van de EU op het gebied van het buitenlands beleid, die in het verleden op cruciale momenten nogal eens te wensen overliet.

Er moet voorts een besluit vallen over de inzet van een civiele missie vanuit de Unie van tussen de 1200 en 1800 personen. Er heerst onenigheid over de juridische basis daarvoor: is wel of geen VN-resolutie vereist? De uit te zenden eenheid, met onder meer politie- en douanefunctionarissen, bestuursdeskundigen en rechters, zal als opdracht krijgen te helpen bij het tot stand brengen van stabiliteit in Kosovo. Het waarborgen van de veiligheid blijft een taak van de NAVO-troepenmacht KFOR.

De regeringsleiders praten vrijdag verder over het oprichten van een reflectiegroep, zoals het gaat heten, met daarin acht tot twaalf mensen van binnen en buiten de politiek die zullen nadenken over hoe de EU zich moet voorbereiden op de uitdagingen na 2020. Het betreft een initiatief van de Franse president Sarkozy.

Het wordt wel fors afgezwakt. Zijn bedoeling was dat, in zijn benaming, de commissie van wijzen zich nadrukkelijk zou buigen over de grenzen van het verenigd Europa en dat haar conclusies zijn afwijzing van opname van Turkije in de EU zouden onderbouwen. Maar waarschijnlijk vinden we dit onderwerp niet terug in het mandaat, evenmin als institutionele en begrotingszaken, en mag de groep alleen adviseren over thema’s als globalisering, klimaat, terrorismebestrijding en migratie. Zij dient in de loop van 2010 te rapporteren.

Ondertussen geeft Sarkozy aan dat hij zijn opvatting over Turkije voluit handhaaft. Door toedoen van Franse zijde bleef in een verklaring van de ministers van Buitenlandse Zaken van begin deze week over de toekomstige uitbreiding, het woord lidmaatschap in de richting van Ankara achterwege.

Twee jaar geleden zijn de onderhandelingen met de grootmacht aan de Bosporus aangevangen met daarbij de belofte dat bij een succesvolle afronding ervan volwaardige toetreding in het verschiet ligt. De meeste lidstaten, met het Verenigd Koninkrijk en Zweden voorop, voelen er niets voor daarop terug te komen. De beslissende confrontatie hierover is voorlopig overigens nog niet aan de orde.