Met zijn stevige zwarte cassette en de kleine kleurenafbeelding op het stofomslag oogt de Goudse Bijbel nóg een tikkeltje luxer dan zijn stamvader, de Naardense Bijbel. De Bijbeltekst in beide boeken is dezelfde. Ze bevatten de vertaling van ds. P. Oussoren, die in het najaar van 2004 verscheen: literair, dicht bij de grondtekst. De platen zijn anders. Staan in de oorspronkelijke variant schilderingen uit de Naardense kerk, in de Goudse Bijbel zijn dat 72 afbeeldingen van de Goudse Glazen - de gebrandschilderde ramen uit de Goudse Sint-Jan.Geïllustreerde Bijbels hebben een lange traditie, maakte voorzitter Hage van het Fonds Goudse Glazen gisteravond in de Sint-Janskerk duidelijk. „Middeleeuwse Bijbelhandschriften zijn vaak verlucht met fraaie miniaturen en ook de eerste gedrukte Bijbels van rond 1500 waren met houtsneden geïllustreerd.” Ook noemde Hage, in het dagelijks leven docent op hogeschool Driestar educatief, de Rembrandt- en de Chagallbijbel. „De Goudse Bijbel is dus een schakel, zij het een heel fraaie, in een lange traditie.”

Zuiverheid
Burgemeester W. Deetman van Den Haag ontving gisteravond in de Sint-Janskerk het eerste exemplaar. De scheidende burgervader van de hofstad is voormalig inwoner van Gouda en was er ook politiek actief. Ds. Oussoren deed de belangstellenden uit de doeken welke vertaalprincipes hij heeft gehanteerd.

Hage wees in zijn inleiding op de overeenkomst tussen de Goudse Glazen en de tekst van de Goudse Bijbel. De glazen ademen de geest van Erasmus -zijn gericht op zuiverheid van de Schrift- en dat doet de Oussorenvertaling ook, zo zei Hage. „De boodschap die in de oudste glazen wordt weerspiegeld, is beïnvloed door het Bijbels humanisme, waarvan Erasmus de geestelijke voorman was. Erasmus bepleitte een terugkeer tot de zuiverheid van de Schrift.” Dat laatste is „een belangrijke schakel die de vertaling van de Goudse Bijbel met de boodschap van de glazen verbindt”, aldus Hage. „De glazen zijn letterlijk en figuurlijk een zo helder mogelijk in glas vertaald Evangelie. Een streven dat ook achter de vertaling van de Goudse Bijbel zit: een tekst die zo dicht mogelijk bij de grondtekst blijft.”

Weinig vernieuwend
Om de theorie over de intentie van de Goudse Glazen kracht bij de zetten, noemde Hage de weergave van het verhaal over Johannes de Doper en Jezus als voorbeeld. „De Bijbeltekst wordt heel nauwkeurig gevolgd. Weinig vernieuwend, helemaal in de lijn met de nieuwe religieuze gezindheid waarvan Erasmus de vertolker was.” Verderop in de verhalencyclus verschuift het perspectief van de ramen meer en meer van Johannes naar de Heere Jezus, verduidelijkte Hage. Dat zijn expliciete verwijzingen die aannemelijk maken dat het Bijbels humanisme -terug naar het Evangelie zelf- ten grondslag lag aan de invulling van de glazen, aldus Hage.

Daarnaast vonden humanisten als Erasmus het belangrijk dat de Bijbel in een zuivere en betrouwbare uitgave beschikbaar was. Die opvatting past volgens Hage naadloos bij Oussorens vertaalprincipes.

Schulte Nordholt
In de Goudse Bijbel zijn ook enkele werktekeningen van de gebrandschilderde ramen opgenomen, de zogenaamde cartons. De overige platen -kleurige weergaven van een heel raam of een detail- zijn afkomstig van gedigitaliseerde dia’s die de Rijksdienst voor de Monumentenzorg ooit heeft gemaakt. Achter in de Bijbel is een toelichting op de opgenomen afbeeldingen te vinden, evenals een inleiding over de geschiedenis van de Sint-Janskerk en de ramen. Bij de uitgave hoort een cd, getiteld ”De Psalmen gezongen”, van cantori Davidici. De Goudse Bijbel is voor € 84,50 te koop, onder andere bij medeuitgever boekhandel R. Smit.

Al dat moois vraagt om meer. Dichter J. W. Schulte Nordholt begreep in 1961 al dat niets het bezichtigen van de échte Goudse Glazen kan evenaren. „Gouda/ Ik was er een winterdag/ nu eens niet voorbijgereisd,/ ik wilde de glazen zien”, schrijft hij in ”Gezicht op Zuid-Holland” dat deels is opgenomen in de nieuwe Bijbeluitgave. Wie weet, worden deze eerste dichtregels binnenkort werkelijkheid voor veel lezers van de Goudse Bijbel.

---

Groninger variant
GRONINGEN – De Goudse Bijbel is niet de enige regionale variant van de Naardense Bijbel die deze week het licht ziet. Vandaag wordt in het Groningse Middelstum de Groninger Bijbel gepresenteerd.

In de Groninger uitgave prijken geen schilderingen of gebrandschilderde ramen. Wel 78 foto’s uit de hele provincie die „de religieuze en culturele rijkdom” van Groningen laten zien.

De uitgave is verrijkt met twaalf verhalen die elk een fragment uit het „Groninger gelovige leven” verbeelden en elk een levensverhaal vertellen. Zo beschrijft één de Joodse familie Van der Reis in Leek, een ander gaat over de lievelingspsalm van de 19e eeuwse theoloog Petrus Hofstede de Groot.

De Groningse commissaris van de Koningin M. van den Berg krijgt vanmiddag in de Hyppolytuskerk van Middelstum het eerste exemplaar van de Bijbel aangeboden.