Ook gisteren gebeurde dat meerdere malen. Interessant was het moment waarop D66-leider Pechtold premier Balkenende aansprak op een element uit diens eigen gedachtegoed: de soevereiniteit in eigen kring. Hoe kon het nu toch, vroeg Pechtold, dat CDA- en ChristenUniebewindslieden verantwoordelijk willen zijn voor een diep in de privésfeer ingrijpende overheid? Vanwaar die neiging om via consultatiebureaus en jeugdzorginstellingen alle gezinnen, met alle mogelijke risico’s, in kaart te gaan brengen om eventuele problemen te voorkomen? Dat konden ze toch nooit geleerd hebben van Abraham Kuyper? Die heeft zich altijd hard gemaakt voor een duidelijke begrenzing van de overheidstaak.Balkenende wreef zich in zijn handen bij deze interruptie. Heerlijk, dacht de vroegere hoogleraar: weer even college geven over de kerngedachten van de christendemocratie. Geroutineerd legde hij uit dat de soevereiniteit in eigen kring niet betekent dat ouders in een gezin onbeperkt hun gang mogen gaan. Bij kindermishandeling mag en moet de overheid wel degelijk ingrijpen in een kring, te weten het gezin, die normaal gesproken ’soeverein’ is.

Komt nog iets bij, aldus de premier: voorkomen is beter dan genezen.

In het betoog van Balkenende zitten verstandige elementen. Kreten die de oppositie gebruikt om dit kabinet zwart te maken (”betutteling”, ”achter de voordeur kijken”), ontlenen hun kracht aan een flinke dosis overdrijving.

Dat neemt niet weg dat Pechtold met zijn kritiek wel degelijk raakte aan de achilleshiel van het kabinetsbeleid. Er is zeker aanleiding tot enige argwaan als een kabinet in reactie op ernstige problemen in sómmige gezinnen, een vergaand registratiesysteem gaat opzetten voor álle gezinnen. Dat is niet alleen inefficiënt, maar zet ook de deur open voor al te veel overheidsbemoeienis met gezin en opvoeding.

Een overheidsbemoeienis die zo erg nog niet is als we te maken hebben met een min of meer christelijk en conservatief kabinet, maar die heel verkeerd kan uitpakken bij een andere coalitiesamenstelling.

Daar komt nog iets bij. Wie zich het voorstel van voormalig justitieminister Donner herinnert over het verbieden van de pedagogische tik, beseft dat de plannen van het huidige kabinet niet op zichzelf staan. Er is blijkbaar sprake van een maatschappelijke en politieke trend. Overheidsbemoeienis met het gezin hangt in de lucht.

Dat bleek ook uit een deze week verschenen advies van de Gezondheidsraad. Terecht wijst de raad op het belang van een gezonde levensstijl van man en vrouw in de tijd dat zij een kind verwekken en verwachten. Dat komt de gezondheid van dat kind zeer ten goede.

Maar het gaat wel weer ver om, zoals de raad voorstelt, alle stellen met een kinderwens langs een instantie te laten gaan voor adviezen over levensstijl en erfelijke aandoeningen. Zo dringt de staat steeds verder binnen in de zelfstandige levenssfeer van huwelijk en gezin. Die kant moeten we niet op.