USA Today
„Niet ’alles’ is veranderd, maar niemand is dezelfde.” USA Today deed een onderzoek naar de mate waarin Amerikanen zijn veranderd na 11 september vorig jaar. De meeste Amerikanen zijn niet drastisch anders gaan leven. Op psychologisch vlak is er wel veel veranderd. Zo zijn er meer bedrijven failliet gegaan dan normaal en hebben veel kinderen last van een posttraumatische stress-stoornis. Amerikanen bidden meer sinds 11 september en ze zijn bezorgder over het welzijn van hun geliefden. Het gevoel van woede is vaak groter dat de angst. Wraakgevoelens zijn echter minder sterk. Eenheid is iets dat zeer sterk ervaren wordt.

Neue Zürcher Zeitung
De Zwitserse krant vraagt zich in haar commentaar af of 11 september nu echt een breekpunt in de geschiedenis betekende of niet. Een snel antwoord op die vraag is niet alleen voorbehouden aan het huidige elektronische mediatijdperk, meent de krant. De Duitse schrijver Johann Wolfgang von Goethe wist op 20 september 1792 -tijdens de slag van Valmy in Noord-Frankrijk- al dat de overwinning van de Franse revolutionairen op het Pruisische leger een keerpunt in de geschiedenis was. Toch durfde hij die mening pas drie jaar later aan het papier toe te vertrouwen. De val van de Berlijnse Muur, dertien jaar geleden, was ook een van de keerpunten in de geschiedenis. Daarover waren waarnemers het gauw eens. Maar wat voor een nieuwe periode luidden de „duivelse aanslagen” op de Verenigde Staten dan in? zo vraagt de krant zich af. „Een periode van terroristische bedreigingen en kwetsbaarheid van de beschaving van ongekende dimensies? Een nieuw hoofdstuk in de veelgeciteerde ”botsing der culturen”?” Ondanks de „adembenemende beelden direct vanaf de plaats van het inferno” is het volgens de krant beter om nog een paar jaar te wachten alvorens te spreken over een historisch keerpunt.

The Times
In de Londense Times gaat Simon Jenkins erop in hoe de democratie in Amerika overleefde. Dat leek eerst het probleem. „Sinds 11 september voelen Amerikanen woede, wraak en verwarring. Washington leek soms een angstige plaats. Eens gekoesterde mensenrechten worden opgeschort. Met regelmaat klinken alarmerende waarschuwingen van ophanden zijnde catastrofes. McCarthyisme is weer aan de macht gekomen. Commentators hebben een nieuw monster ontdekt om de Sovjet-Unie van de Koude Oorlog te vervangen.” Maar in Amerika is „democratie altijd de reden geweest voor het bestaan. Het krijgt een uitdrukking niet alleen in auto’s, kapitalisme of zelfs in Twin Towers en tomahawks, maar meer in de uitdrukking van verschillende argumenten die wortelen in gemeenschappelijke veronderstellingen. Zelfs als de leiders van de VS zich voorbereiden om ten oorlog te trekken, vragen Amerikanen naar het waarom. De heersers moeten verantwoording afleggen. Die verantwoording is de beste waarborg voor vrijheid. En 11 september heeft die waarborg intact gelaten.”

Christian Science Monitor
Angst is het gereedschap van terroristen, gedachten zijn de verdediging van de vrije mens. Amerika heeft zich na 11 september toegelegd op het ontwikkelen van nieuwe denkbeelden, die de toekomst van de natie ten goede komen. Zo zijn de Amerikanen moediger geworden, hebben ze meer liefde voor hun naasten, de trots van de burger is toegenomen, men heeft meer respect voor andere nationaliteiten en bescheidenheid is een belangrijker waarde geworden dan nationale overmoed, aldus de Amerikaanse Christian Science Monitor.

El País
Bin Laden en zijn groep al-Qaida slaagden erin met hun terreuraanvallen iets ongekends te bereiken, schrijft de Spaanse krant. Als de wereld dan toch veranderd moet zijn dit jaar, dan is de Europese Unie veranderd - en wel in het gevoel kwetsbaar te zijn op eigen terrein. De Amerikaanse samenleving, een van de meest nationalistische, toonde zijn beste instincten door tijdens het uur der waarheidoverlevenden te redden en doden te bewenen; reden waarom het nu een emotionele verjaardag is. Een jaar na 11 september heeft Bush aan populariteit verloren maar kan hij nog op aanzienlijke steun van de bevolking rekenen. El País neemt de woorden van een jaar geleden terug. Toen sprak de krant van een „staatsgreep gericht tegen onze beschaving”. Maar dat is niet het geval geweest. Bin Laden heeft namelijk niet zo veel succes gehad dat alle moslims tegen de VS gemobiliseerd zijn. Wereldwijd heeft 11 september wel een lange schaduw op de mensheid geworpen. We denken dan aan Irak, de economische onzekerheden en het algehele gevoelen van onbehagen en onveiligheid.

The Moscow Times
De Russische politicus Grigori Javlinski van de sociaal-liberale partij Jabloko schrijft in het commentaar van de Russische krant dat 11 september niet zozeer de wereld veranderde, als wel reeds bestaande problemen aan het licht bracht. „De mensheid kreeg een duidelijk signaal dat het voornaamste probleem van de 21e eeuw moet worden opgelost”, zo schrijft Javlinksi. Volgens hem bestaat dat probleem uit de enorme kloof tussen enerzijds „armoede, verslechterende levensomstandigheden, afnemende levensverwachting, de verspreiding van ziektes” en aan de andere kant „technologische vooruitgang, hogere opleidingsniveaus en de groei van intellectueel potentieel.” Dat betekent niet dat terreur valt te rechtvaardigen. „Terreur is eerder geworteld in laaghartige daden dan in armoede.” Toch zou het volgens Javlinski erg kortzichtig zijn om de omstandigheden te negeren waaronder deze gebeurtenissen plaatsvinden. De operatie in Afghanistan heeft nauwelijks „zichtbare resultaten” opgeleverd, wat begrijpelijk is, omdat een gewapend optreden alleen niet voldoende is, aldus de politicus in de Moscow Times.

Time Daily
De herinnering aan de aanvallen en het vervolg daarop zal mensen zich doen realiseren dat we de oorlog tegen het terrorisme nooit mogen staken. Zoiets mogen we nooit meer laten gebeuren”, stelt de Amerikaanse Time Daily. De herdenking zou niet het verlies van onze wereld moeten symboliseren, maar juist onze overleving en onze triomf. Want, en dat bedoel ik niet oorlogszuchtig, wij hebben gelijk en zij hebben ongelijk. Degenen die ons hebben aangevallen, hadden er geen idee van hoe sterk onze geestkracht is. Ik denk dat ons verdriet, onze woede en onze vastberadenheid ook onszelf hebben verbaasd. Dit zou voor ons wel eens de belangrijkste les kunnen zijn: het herstellingsvermogen en daarmee het diepgewortelde nationale karakter van de Verenigde Staten mag nooit worden onderschat.