In Servië doet al enige tijd de volgende grap de ronde: „Wat is de grootste non-gouvernementele organisatie ter wereld? Servië!”. De achtergrond van dit cynisme is duidelijk: Al sinds de parlementsverkiezingen van 21 januari zit Belgrado zonder regering. Weliswaar regeert het scheidende kabinet van premier Vojislav Kostunica gewoon door, maar de steun van een meerderheid in het parlement heeft het niet meer.Slechts twee regeringscoalities lijken op grond van de stembusuitslag mogelijk. Als meest waarschijnlijk beschouwden waarnemers een samenwerking tussen de liberale Democratische Partij (DS, 64 zetels) van president Boris Tadic, de eveneens liberale G17 Plus (19 zetels) en de nationaal-conservatieve Democratische Partij van Servië (DSS, 47 zetels) van huidig premier Kostunica. Dit hervormingsgezind, pro-Europees kabinet zou kunnen rekenen op de steun van 130 afgevaardigden in het 250 zetels tellende Servische parlement.

De partij van Kostunica zou echter ook een meerderheidsregering kunnen vormen met de winnaar van de verkiezingen, de nationalistische Servische Radicale Partij (SRS, 81 zetels). De partij staat formeel nog altijd onder leiding van de van oorlogsmisdaden verdachte Haagse gevangene Vojislav Seselj en wordt in Servië aangevoerd door Tomislav Nikolic, voormalig vicepremier ten tijde van president Slobodan Milosevic.

In de onderhandelingen over een nieuwe regering neemt Kostunica dan ook een cruciale plaats in, een positie die hij maximaal uitbuit. Hoewel zijn partij bij de afgelopen verkiezingen verloor en slechts de derde partij na de SRS en de DS is, wil hij ten koste van alles premier blijven. Met succes verzette hij zich tegen de kandidatuur van de DS-kandidaat, de financieel expert Bozidar Djelic.

Daarnaast blijft Kostunica ook aanspraak maken op de belangrijke ministersposten Financiën en Binnenlandse Zaken. Die laatste portefeuille is met name belangrijk in verband met de eventuele opsporing, arrestatie en uitlevering van ex-generaal Ratko Mladic, die samen met Radovan Karadzic bovenaan het verlanglijstje van het Joegoslaviëtribunaal staat.

Zijn sterke positie heeft Kostunica, ondanks zijn verkiezingsnederlaag, vooral te danken aan de positie die hij inneemt in de kwestie-Kosovo, de Servische provincie met een Albanese meerderheid, die sinds de NAVO-bombardementen van 1999 onder VN-bestuur staat. Terwijl de Verenigde Naties zich buigen over een voorstel van de Finse gezant Martti Ahtisaari om de Albanezen onafhankelijkheid onder internationaal toezicht te bieden, blijft Kostunica van mening dat Kosovo onderdeel moet blijven van de republiek Servië. Daarmee vertolkt hij het standpunt van het overgrote deel van de Serviërs.

Te midden van al het partijpolitiek gekrakeel wist het Servische parlement -pas voor de tweede keer bijeen sinds de verkiezingen- het afgelopen dinsdagochtend in meerderheid over één ding eens te worden: een nieuwe parlementsvoorzitter. De afgevaardigden hadden de keus tussen Nikolic en Milena Milosevic namens de DS. Winnaar met 142 tegen 99 stemmen werd… Nikolic - mede dankzij de steun van Kostunica’s DSS. Het taboe op samenwerking met de voormalige ”systeempartij” was doorbroken.

In het debat voorafgaande aan de stemming verweet DSS-fractieleider Milos Aligrudic president Tadic zich te laten leiden door Brussel bij de verdeling van de ministerposten, reden waarom de coalitiebesprekingen vruchteloos waren gebleven. Inderdaad had EU-buitenlandcoördinator Javier Solana in een eerder stadium de wens uitgesproken dat Tadic verantwoordelijk zou worden voor de geheime dienst om zo de opsporing van Mladic te bespoedigen en de samenwerking met Brussel nieuw leven in te blazen.

Met de benoeming van Nikolic tot parlementsvoorzitter lijkt de vorming van een hervormingsgezinde coalitie verder weg dan ooit. Tegelijkertijd is een regering van SRS en DSS evenmin waarschijnlijk. Na zijn verkiezing verklaarde Nikolic: „Wij zijn het (met de DSS, DT) nergens anders over eens geworden. Wij wensen aan geen enkele regering deel te nemen of zelfs maar steun te verlenen aan welke regering dan ook.” Nikolic wil samenwerking met alle partijen, maar dan alleen binnen het parlement. Nieuwe verkiezingen komen met het uur dichterbij.