Het persbureau AP stelt dat uit eigen onderzoek is gebleken dat verdachten die in de Hoorn van Afrika worden opgepakt, in geheime gevangenissen in Ethiopië worden verhoord. Dat is een land met een slechte reputatie op het gebied van mensenrechten, maar een bondgenoot van de Verenigde Staten in de zogenoemde oorlog tegen het terrorisme.Ethiopië ontkent dat het in het geheim gevangenen vasthoudt. Maar mensenrechtengroepen, advocaten en sommige westerse diplomaten bevestigen dat honderden gevangenen de afgelopen maanden in het geheim naar Ethiopië zijn overgebracht.

Onder de gevangenen waren mensen uit Canada, Zweden en Frankrijk en was ook minstens één persoon uit de Verenigde Staten.

De kwestie van de geheime gevangenissen leidde eind 2005 tot een sterke bekoeling van de relaties tussen Europa en Amerika. Naar verluidt zouden de VS ook gevangenen hebben gemarteld in Oost-Europese landen, maar dat is nooit bevestigd.

Sommige gevangenen werden opgepakt door Ethiopische troepen die eind vorig jaar een radicaal-islamitisch bewind uit Somalië verdreven. Anderen werden gedeporteerd vanuit Kenia, waar veel Somaliërs heen zijn gevlucht voor het aanhoudende geweld in hun land.

Amerikaanse regeringsfunctionarissen gaven desgevraagd toe dat in Ethiopië gevangenen worden ondervraagd. Maar volgens hen houden de Amerikaanse agenten zich aan de wet en is hun optreden volkomen gerechtvaardigd, omdat ze onderzoek doen naar aanslagen die in het verleden zijn gepleegd en aanslagen die op stapel staan.

Een woordvoerder van de FBI zei dat de gevangenen nooit in Amerikaanse detentie zijn geweest en dat zijn dienst nooit zou meewerken aan illegale arrestaties. Regeringen in de Hoorn van Afrika geven de Amerikaanse agenten beperkte toegang tot de gevangenen om hen te ondervragen in het kader van het terreurbestrijdingsonderzoek van de dienst, zei hij.

Westerse veiligheidsfunctionarissen die anoniem wilden blijven zeiden dat onder de gevangenen enkele bekende figuren zitten die nauwe banden onderhouden met al-Qaida. Sommige bondgenoten van de VS zijn ontsteld en een diplomaat in Nairobi zei dat de VS een leidende rol spelen in de hele operatie.

John Sifton van Human Rights Watch, een deskundige op het gebied van terreurbestrijding, ging een stapje verder. Hij zei in een e-mail dat de VS als „bendeleider” optreden in een „gedecentraliseerd, uitbesteed Guantanamo.”

Bijzonderheden over de arrestaties, transfers en ondervragingen kwamen naar boven terwijl AP en mensenrechtengroepen de verdwijningen onderzochten, diplomaten navraag deden naar hun vermiste burgers en de eerste vrijgelaten gevangenen hun verhaal deden.

„Het was een nachtmerrie, van het begin tot het eind”, zei Kamilya Mohammedi Tuweni, een 42-jarige moeder van drie kinderen uit de Verenigde Arabische Emiraten. Zij kwam op 24 maart vrij, nadat zij naar eigen zeggen tweeënhalve maand zonder aanklacht had vastgezeten.

Tuweni, een tolk-vertaalster Arabisch-Swahili die voor zaken in Kenia op bezoek was en naar eigen zeggen nooit iets met Somalië te maken heeft gehad, is de enige die in het openbaar haar verhaal heeft gedaan. Ze vertelde dat een Amerikaanse agent haar had ondervraagd, gefotografeerd en haar vingerafdrukken had afgenomen.

De 17-jarige Safia Benaouda uit Zweden is ook weer vrij. Haar moeder, een tot de islam bekeerde vrouw die aan het hoofd staat van de Zweedse moslimraad, wilde geen interview met haar dochter toestaan. Maar ze vertelde dat Safia slecht was behandeld en tien kilo was afgevallen.

Op een website die zij had opgezet in haar pogingen haar dochter vrij te krijgen, schreef ze dat het meisje met haar verloofde naar Somalië was gegaan, maar tijdens de Ethiopische inval naar Kenia was gevlucht, waar ze werd opgepakt. Ze maakte zich zorgen over een baby van zeven maanden die samen met haar opgesloten zat.

Een onderzoeker van een internationale mensenrechtenorganisatie die zijn naam niet genoemd wilde hebben zei dat Ethiopië geheime gevangenissen heeft op drie locaties: de hoofdstad Addis Abeba, een Ethiopische luchtmachtbasis 59 kilometer ten oosten daarvan en de oostelijke woestijn bij de grens met Somalië.

Ruim honderd gevangenen werden in januari opgepakt in Kenia, waar ze heen waren gevlucht toen het Ethiopische leger met hulp van Amerikaanse adviseurs Somalië was binnengevallen. De groep, onder wie negentien vrouwen en vijftien kinderen, werd clandestien naar Somalië teruggebracht en vandaar naar Ethiopië gevlogen. Tweehonderd andere mensen die in Somalië werden opgepakt waren vooral Ethiopische rebellen die het bewind van de Raad van Islamitische Rechtbanken in Somalië steunden. Ook zij verdwenen naar Ethiopië.

Of er op dit moment nog verdachten naar Ethiopië worden gedeporteerd is niet bekend. Het Amerikaanse ministerie van Defensie maakte vorige week bekend dat een Keniaanse al-Qaidaverdachte die uit Somalië was gevlucht, is overgevlogen naar Guantanamo.