In Duitsland hebben zo’n 8 miljoen burgers schriftelijk vastgelegd hoe ze door hun artsen moeten worden behandeld en hoe ze vooral niet moeten worden behandeld zodra ze niet meer in staat zijn hun wil te uiten. Soms worden de verklaringen in acht genomen, soms ook niet. Voor een wettelijke regeling is dan ook veel te zeggen. Waarschijnlijk is die in 2008 gereed.Grote onenigheid rees tijdens het debat over de vraag of de wil van iemand altijd moet worden gevolgd. Concreet: stel, iemand heeft van tevoren aangegeven bij een ernstig ongeluk geen verdere behandeling te willen. Moet dat dan ook gerespecteerd worden of mogen artsen en familieleden besluiten de man of de vrouw toch te behandelen?

Minister van Justitie Zypries (SPD) achtte het in strijd met de grondwet het zelfbeschikkingsrecht van de burger te beperken. „Iedereen moet voordat hij ziek wordt, kunnen vastleggen welke medische behandeling hij in geval van bewusteloosheid, dementie of coma wil en welke niet.” De SPD-minister weet zich gesteund door zijn eigen partij, de liberale FDP en de Groenen.

De minister van Justitie keerde zich tegen de groep rond de plaatsvervangend voorzitter van de christendemocraten Bosbach. „Alleen bij ongeneeslijk zieken van wie het levenseinde in zicht is, moeten vooraf opgestelde wilsverklaringen worden geëerbiedigd. Anders kunnen mensen hun eigen dood door middel van medicijnen versnellen en dat terwijl hun ziekte te genezen is. De wet beschermt niet alleen de zelfbeschikking, maar ook de menselijke waarde”, aldus Bosbach.

In het debat meldde zich een derde groep die wil afzien van gedetailleerde regelingen en vooral hecht aan een goede vertrouwensrelatie tussen patiënt, arts en familie. Deze stelling werd verdedigd door het CSU-lid Wolfgang Zöller.

Bosbach kreeg steun van verschillende sprekers. Zij wezen erop dat mensen na ongelukken vaak blij zijn dat artsen niets wisten van een wilsverklaring en hen van de dood hebben gered. In het debat werd herhaaldelijk geëist dat er in heel Duitsland hospices en centra voor palliatieve zorg moeten komen om „sterven in eenzaamheid en onnodige pijn te voorkomen.” Verschillende afgevaardigden stelden misstanden als gevolg van bezuinigingsmaatregelen in verzorgingstehuizen aan de kaak. Die leiden ertoe dat mensen angst hebben voor een mensonwaardige behandeling in de laatste fase van hun leven.

De Bondsdagafgevaardigden zijn overigens tegen iedere vorm van actieve stervenshulp. Ter discussie staat alleen onder welke omstandigheden het natuurlijke stervensproces zijn loop moet hebben. Moet kunstmatige voeding worden verstrekt of niet? Moet de patiënt worden beademd of niet? Een meerderheid van de Duitse bevolking is overigens voor actieve stervenshulp.

Het is de bedoeling dat de wilsverklaring volgend jaar wettelijk geregeld is. Als het tot een stemming in de Bondsdag komt, zal er geen sprake zijn van fractiedwang. Omdat het een gewetenszaak betreft, zullen de afgevaardigden vrij zijn in hun stemgedrag.