De Duitse ministeries mogen bovendien geen extra geld meer uitgeven. Stoiber, kandidaat voor het bondskanselierschap bij de verkiezingen van september, zei maandag dat vooral de middenstand getroffen zal worden. Volgens hem zijn er ook bezuinigingen nodig.

Hoeveel geld de Europese Unie uittrekt voor hulp aan de door wateroverlast getroffen gebieden in Centraal-Europa was maandag nog altijd niet duidelijk. Volgens een woordvoerder van de Europese Commissie, het dagelijks bestuur van de EU, hebben de regeringsleiders en Commissie-voorzitter Prodi tijdens hun vergadering zondag niet gepraat over bedragen. Op speculaties dat Duitsland enkele miljarden euro’s krijgt, wilde hij niet ingaan.

Overigens is er nauwelijks sprake van krijgen. De betrokken landen hebben al jaren recht op een potje voor achtergestelde gebieden. De hulp die zondag met veel tamtam is aangekondigd, betekent gewoon dat de landen ’hun’ potje -officieel structuurfondsen genoemd- mogen inzetten voor de watersnood. Het is volgens de woordvoerder niet de bedoeling dat wordt geput uit structuurfondsen die voor andere landen zijn bestemd.

Om hoeveel geld het gaat, hangt vooral af van de vraag hoeveel geld Duitsland, Oostenrijk en de andere getroffen landen de afgelopen jaren al van hun structuurgelden hebben opgemaakt. Wat over is, kan in principe naar de ondergelopen regio’s. De ambtenaren van de Europese Commissie zijn nu bezig dat uit te rekenen.

Het instellen van een Europees rampenfonds, een idee dat enkele Europese regeringsleiders zondag in Berlijn opperden, vergt een fundamentele aanpassing van de manier waarop de Europese begroting in elkaar zit. Europarlementslid Buitenweg (GroenLinks) heeft dat maandag gezegd.

De regeringsleiders van Duitsland en Oostenrijk willen jaarlijks 500 miljoen euro opzij zetten voor steun na natuurrampen zoals de overstromingen in Centraal-Europa.

Buitenweg wijst erop dat de huidige EU-regels over de begroting het vormen van een spaarpotje onmogelijk maken. Hoofdregel is immers dat al het geld dat niet is opgemaakt, aan het einde van het jaar wordt teruggegeven aan de lidstaten. Een jaar zonder ramp betekent dat de lidstaten de contributie aan het noodfonds terugkrijgen. GroenLinks pleit al jaren voor het schrappen van die teruggaveregeling.

In de Duitse deelstaat Saksen is 740 kilometer weg verwoest en zijn ten minste 180 bruggen beschadigd geraakt of geheel verwoest. Eenvijfde van het spoorwegnet is onbruikbaar. Alleen al de schade aan de infrastructuur loopt volgens de Saksische premier, Georg Milbradt, in de miljarden euro’s.

In Saksen-Anhalt, ten noordwesten van Saksen, is de situatie nog kritiek. In de omgeving van Wittenberg brak een dijk op zeven plaatsen door. In de omgeving zijn 40.000 mensen geëvacueerd. In de nacht van maandag op dinsdag bereikte de Elbe zijn hoogste punt in Maagdenburg, de hoofdstad van Saksen-Anhalt. Dat was twee dagen eerder dan aanvankelijk verwacht. Mogelijk moeten nog eens 20.000 mensen worden geëvacueerd.

Het sterk gezwollen water van de Elbe bereikte maandag het noorden van Duitsland. De waterstanden stijgen ook daar sneller dan verwacht en veel nooddijken hebben het al begeven. Duizenden mensen in Nedersaksen en Sleeswijk-Holstein moeten zich opmaken voor een evacuatie.

Deskundigen verwachten er medio deze week de grootste problemen. De regeringsleiders van nagenoeg alle getroffen deelstaten komen dinsdag voor een spoedzitting bijeen in Lüneburg.

Hulpverleners, meer dan 30.000 mensen, pogen intussen met man en macht verder onheil te voorkomen. Om het Elbewater af te voeren zullen onder meer bij Boizenburg, ten zuiden van Hamburg, dijken worden doorgestoken. In Sleeswijk-Holstein is er de angst voor een breuk van een dijk ten oosten van Lauenburg. Als de waterkering het begeeft, kan het water 9 kilometer diep het achterland instromen.

In totaal hebben zo’n 80.000 Duitsers hun huizen moeten verlaten. Het dodental in Duitsland is opgelopen tot vijftien. Zesentwintig mensen worden vermist. In heel Europa bedraagt het aantal slachtoffers van de overstromingen inmiddels zeker 109.

Voor de Hongaarse hoofdstad Boedapest lijkt het gevaar voorbij. Het waterpeil van de Donau zakt inmiddels. Het hoogst gemeten peil was 8,49, terwijl de kades langs de rivier 10 meter hoog zijn. Bovendien zijn er zo’n 850.000 zandzakken opgeworpen. Enkele dorpen ten noorden van Boedapest worden nog wel met overstroming bedreigd.

In het zuiden van Hongarije is het gevaar volgens de autoriteiten veel minder groot. Verder stroomafwaarts aan de Donau voorzien Joegoslavië en Bulgarije geen grote problemen.

In de Tsjechische hoofdstad Praag is het water van de Moldau sinds woensdag met 5 meter gedaald. Een groot deel van de metro staat nog steeds onder water. Het kan maanden duren voordat de metro weer functioneert.

Delen van het centrum zijn nog steeds afgesloten omdat veel gebouwen dreigen in te storten. Van de 158 huizen in de zwaar getroffen wijk Karlin die tot nu toe zijn onderzocht, zijn er negentien onbewoonbaar verklaard. De controle van de structuur van gebouwen in Karlin en andere getroffen stadsdelen wordt naar verwachting vrijdag afgerond.

De Tsjechische regering overweegt af te zien van de aanschaf van 24 straaljagers, om het gat te dichten dat de overstromingen in de begroting hebben geslagen. Premier Vladimir Spidla schat de totale schade op zo’n 2,9 miljard euro. Tsjechië krijgt net als de andere getroffen landen hulp uit de structuurfondsen van de Europese Unie.

De overstromingen in Oostenrijk hebben volgens de jongste schattingen zeker 10.000 woningen zwaarbeschadigd. Dat maakte de Oostenrijkse regering maandag bekend. Onduidelijk is nog altijd hoeveel de wateroverlast het land in totaal gaat kosten. Ramingen van de schade variëren van 2 tot 5 miljard euro.