Het zijn moeilijke tijden, zegt Nawal Sehwel (57), die een relatiebemiddelingsbureau runt in Abween, op de Westelijke Jordaanoever. Een jong en aantrekkelijk uiterlijk alleen is daarom niet voldoende, een kandidate moet ook een goed inkomen hebben. Sehwels klanten vragen steeds vaker naar hoogopgeleide vrouwen, in de hoop dat die hen kunnen helpen bij de moeilijkheden waarvoor het leven hen stelt.Veel Palestijnse jongeren, vooral in de steden, schipperen tussen traditionele en moderne huwelijksopvattingen. In Ramallah, een bastion van de hoogopgeleide middenklasse, kiezen veel jonge carrièrevrouwen hun eigen partner, en gaan daarmee in tegen de eeuwenoude tradities en soms ook tegen de wensen van hun ouders.

In het conservatieve Gaza, waar veel vrouwen een hoofddoek of sluier dragen om te laten zien dat ze vrome moslima’s zijn, worden meisjes nog steeds uitgehuwelijkt -vaak aan een man die ze niet kennen- en wordt het als immoreel gezien als een vrouw zelf haar partner kiest.

Sommige gebruiken, zoals huwelijken tussen neef en nicht, komen in de gehele Arabische wereld voor, terwijl andere direct samenhangen met de specifieke en moeilijke omstandigheden waarin de Palestijnen zich bevinden, zoals de al jaren durende economische crisis en het (daarmee samenhangende) conflict met Israël.

Zo behoren Palestijnse bruiden tot de jongste van de Arabische wereld -de gemiddelde huwelijksleeftijd is 18 en een kwart is 16 of jonger- deels omdat ouders hun dochters graag het huis zien verlaten om de financiële lasten te drukken.

Twaalf procent van de Palestijnse vrouwen trouwt nooit, veel meer dan in andere Arabische landen. Dat komt voor een deel door een tekort aan mannen. Veel jonge mannen emigreren of zitten in Israëlische gevangenissen.

Bij de Palestijnen gaan gewoonlijk de moeder en zussen van een bruidegom in spe op zoek naar een geschikte bruid. De uiteindelijke beslissing ligt bij de bruidegom zelf. Meisjes mogen een huwelijkskandidaat afwijzen, maar van hen wordt verwacht dat ze zich voegen naar de wens van hun familie.

Soms wordt een bemiddelaar ingeschakeld. Toen Sehwel bijna veertig jaar geleden haar kantoor opende, was het huwelijk een strikt zakelijke overeenkomst tussen families, vooral op het platteland. Mannen zochten een vrouw die kinderen kon baren en kon meehelpen op het land, en waren niet op zoek naar een zielsverwant.

Haar eerste klant, een neef uit Koeweit, had één simpele wens: een lange bruid. Ze stelde de neef voor aan de dochter van de buren, en hij vroeg het meisje ten huwelijk na een ontmoeting onder toezicht van de ouders.

Sehwel, die een traditioneel gewaad draagt en een hoofddoek, zegt dat de truc is mensen aan elkaar te koppelen die iets gemeen hebben. Ze is een graag geziene gast op bruiloften, waar jonge vrouwen zich rond haar verdringen om haar duidelijk maken dat ze beschikbaar zijn.

Haar werkgebied beslaat haar woonplaats Abween, met zo’n 2500 inwoners, en twee aangrenzende dorpen in de heuvels ten noorden van Ramallah.

Sehwel heeft zo’n 200 stellen bij elkaar gebracht en die zijn allemaal nog bij elkaar, zegt ze. Nu is een scheiding ook geen gebruikelijke stap voor Palestijnen. Sehwel vindt dat de ouderwetse mores de beste zijn.

Sehwel verricht haar koppelpraktijken voornamelijk telefonisch. Ze vraagt geen vergoeding voor haar diensten. Het respect dat ze krijgt van dorpsgenoten is beloning genoeg.

Dat de opvattingen over het huwelijk aan verandering onderhevig zijn, blijkt ook uit haar eigen familiegeschiedenis. Sehwel werd als 17-jarige zonder omhaal uitgehuwelijkt aan een jongen uit het dorp. Haar 36-jarige dochter Nafeza werd toen ze 15 was door haar vader en ooms gedwongen te trouwen, hoewel Sehwel bezwaar maakte.

Volgens Nafeza liggen de verwachtingen tegenwoordig anders dan vroeger. „De nieuwe generatie stemt niet in met een huwelijk zonder liefde.” Sehwel zegt dat haar dorpsgenoten steeds minder vaak een beroep op haar doen, omdat ze haar diensten niet meer nodig hebben. De afgelopen twee jaar heeft ze nog maar zes stellen bij elkaar gebracht.

Steeds meer Palestijnse vrouwen laten zich gelden op de arbeidsmarkt en de universiteiten. Het aantal mannen en vrouwen dat hoger onderwijs volgt in de Palestijnse gebieden is op dit moment ongeveer gelijk.

Het schoonheidsideaal dat Sehwel beschrijft lijkt erg op dat in het Westen: lang, slank, een lichte huid, blauwe of groene ogen. Het is grotendeels ontstaan onder invloed van films en televisieprogramma’s, waaronder populaire Libanese shows waarin zwaar opgemaakte en schaarsgeklede danseressen optreden.

Sommige Palestijnse vrouwen, die veelal een gebronsde huid en donkere ogen hebben, gebruiken crèmes om hun huid te bleken, of dragen contactlenzen. Lijnen is net zo wijdverbreid als in het Westen. Overgewicht verkleint de kansen van een meisje op de huwelijksmarkt aanzienlijk, zegt Sehwel, en verwijst daarmee de veronderstelling dat mollig in het Midden-Oosten wordt gezien als aantrekkelijk naar het rijk der fabelen.

Een hoofddoek daarentegen doet de marktwaarde van een meisje niet dalen, omdat potentiële bruidegoms vrouwelijke familieleden een beschrijving laten geven van wat eronder zit.

Toch moet een meisje het in deze moeilijke tijden niet alleen maar van haar uiterlijk hebben. Een buitenlands paspoort, dat een mogelijkheid betekent uit de Palestijnse gebieden weg te gaan, en een universitaire opleiding, die de garantie biedt op een tweede inkomen, zijn belangrijke pluspunten. Een goede opleiding kan een tegenwicht zijn voor een doorsnee uiterlijk of een gevorderde leeftijd.

Een Amerikaans paspoort -veel inwoners van Abween en de omliggende dorpen hebben een tweede staatsburgerschap- is de ultieme troef. De ouders van een bruid die over zo’n schat beschikt zullen er dan vaak voor kiezen haar met een neef te laten trouwen, om het waardevolle bezit in de familie te houden.

Nergens is de tegenstelling tussen traditie en verandering beter voelbaar dan op de islamitische universiteit in Gaza-stad, waar 60 procent van de 19.000 studenten vrouwen zijn. De studentes dragen lange gewaden en hoofddoeken en studeren in een aparte vleugel, afgescheiden van de mannen.

De studentes klitten samen op de binnenplaats van de universiteit. Sommigen zeggen dat ze van plan zijn te trouwen en dat ze de kandidaat zullen accepteren die hun ouders kiezen. Ze zeggen echter ook veel waarde te hechten aan hun opleiding en te hopen een goede baan te krijgen.

De 23-jarige Islam al-Haj, een derdejaars, zegt dat haar man Ehab er op staat dat ze haar opleiding afmaakt, zelfs na de geboorte van hun tien maanden oude zoontje Mohammed. Ehab, een 30-jarige accountant, beschouwt haar diploma als een economische verzekeringspolis, zegt Al-Haj.

In Bir Zeit bij Ramallah, ver van de conservatieve Gazastrook, hebben de studenten van de meest prestigieuze universiteit van de Westoever hun eigen kijk op liefde en het huwelijk. Veel meisjes dragen geen hoofddoek en het onderwijs is gemengd.

Nasreen Karkar, een 23-jarige sociologiestudente met grote oorringen, jeans en een strakke paardenstaart, wil haar eigen partner kiezen en zal zo nodig voorbijgaan aan de wensen van haar ouders, zegt ze. „Mijn ouders wonen niet met mij samen als ik getrouwd ben. Ik doe wat ik wil.”

Zoveel eigengereidheid is echter zeldzaam onder Palestijnse jongeren. Volgens Sehwel zijn er grenzen aan de veranderingen in de traditionele huwelijksopvattingen. Jeugdigheid en schoonheid zijn nog steeds de doorslaggevende factoren, meent zij. Een bruid moet 22 zijn, of jonger. Na haar 25ste wordt het moeilijk voor een vrouw om een man te vinden en moet ze mogelijk genoegen nemen met een tweederangs exemplaar, zoals een gescheiden man of een weduwnaar met kinderen. „Een mooie meid wordt, ook als ze geen graad heeft, als eerste weggekaapt”, zegt Sehwel.