Bij Poetins laatste bezoek aan het buurland, in maart vorig jaar, zag het politieke landschap er nog heel anders uit. Oekraïne bevond zich in de naweeën van de Oranjerevolutie van eind 2004. Die had geleid tot het gedwongen vertrek van de pro-Russische presidentskandidaat Viktor Janoekovitsj, die na geknoei met de stemmen aan de macht was gekomen. Na massale straatprotesten moest hij alsnog het veld ruimen voor de prowesterse Viktor Joesjtsjenko.Een kleine twee jaar later is de politieke kaart van Oekraïne flink veranderd. Na de parlementsverkiezingen van afgelopen maart, die een gevoelig verlies betekenden voor de zittende president, heeft Oekraïne sinds afgelopen zomer weer een blauwe coalitieregering onder leiding van premier Janoekovitsj.

Sindsdien zijn president en premier verwikkeld in een machtsstrijd. Joesjtsjenko wil Oekraïne de NAVO binnenloodsen, Janoekovitsj wil dat vooralsnog niet. Het staatshoofd wenst een nieuwe bloei van de economie na de moeilijke periode van na de revolutie, de premier behartigt in eerste instantie de belangen van de kool- en staalmagnaten in het Russischtalige oosten. Het zal Joesjtsjenko dan ook niet meevallen om af te rekenen met een systeem waarvan Janoekovitsj de protagonist was.

In ieder geval zal Poetin morgen in Kiev een warmer ontvangst ten deel vallen dan tijdens zijn laatste bezoek. Een van de onderwerpen die hoog op de agenda staan, is energie. Een jaar geleden draaide Moskou de gaskraan richting Oekraïne dicht omdat Kiev weigerde de officiële marktprijs te betalen, wat zou neerkomen op een forse stijging.

Een herhaling van dat scenario de komende winter lijkt onwaarschijnlijk. Dankzij de bemiddeling van premier Janoekovitsj is er voor 2007 een overeenkomst gesloten, waarbij Kiev nog altijd een beduidend lagere gasprijs betaalt dan het Europees gemiddelde. Of daarvoor belangrijke politieke concessies zijn gedaan, is een thema waarover druk wordt gespeculeerd.

Een ander onderwerp dat Joesjtsjenko waarschijnlijk ter sprake zal brengen, is de kwestie van de grote hongersnood in Oekraïne in de jaren 1932-1933. Als gevolg van de gedwongen collectivisatie van de landbouw onder Sovjetleider Josef Stalin ontstond in Oekraïne een enorm voedseltekort, waarbij tussen de 3 en de 5 miljoen -volgens sommige schattingen zelfs 10 miljoen- mensen om het leven kwamen.

Deze hongersnood staat in Oekraïne bekend als de ”holodomor” -letterlijk: uitroeiing door honger- of Oekraïense holocaust, waarmee de Oekraïeners willen aangeven dat Stalin bewust probeerde hun volk te vernietigen. Hoewel de meeste historici het er inmiddels wel over eens zijn dat de hongersnood Stalin persoonlijk valt aan te rekenen, bestaat er over de vraag of de dictator de intentie had het Oekraïense volk uit te roeien, nog veel verschil van mening.

Twijfel heeft Joesjtsjenko, wiens grootvader tijdens de hongersnood eveneens het leven verloor, niet. Eind vorige maand vroeg hij het parlement in te stemmen met een wetsvoorstel dat de hongersnood aanmerkt als genocide op het Oekraïense volk.

De kans op succes leek klein, aangezien een geïrriteerde Janoekovitsj een tegenvoorstel indiende dat de hongersnood omschreef als „een misdaad tegen Oekraïeners en andere volken van de Sovjet-Unie.” Toch kreeg Joesjtsjenko op 28 november zijn zin, mede dankzij de dertig stemmen van de Socialitische Partij van Oekraïne - dezelfde formatie die afgelopen zomer het oranjekamp verliet en Janoekovitsj aan een meerderheidsregering hielp. Heel even was de Oranjecoalitie weer terug.

Joesjtsjenko streeft nu naar internationale erkenning, onder andere bij de Verenigde Naties. Verschillende landen, waaronder de Verenigde Staten, Canada en Australië, hebben de holodomor inmiddels al als genocide erkend. Dat de president dit aantal graag ziet groeien en daarnaast van de huidige Russische machthebbers een openlijke spijtbetuiging verlangt, neemt Moskou hem niet in dank af.

Rusland deelt het standpunt van Janoekovitsj dat de honger niet alleen Oekraïne, maar ook andere voormalige Sovjetrepublieken zoals Rusland en Kazachstan trof. Bovendien weigert het Kremlin excuses aan te bieden voor de misdaden die ten tijde van de Sovjet-Unie zijn gepleegd.