Lutero’s voetstappen nog aanwezig in Italië
VERONA - In 1510 of 1511 moet de grote reformator Maarten Luther naar Rome zijn gereisd en zich vermoedelijk al hebben gestoord aan de aflaten van Tetzel. Bijna vijf eeuwen nadien is de Lutherse Kerk in Italië stille getuige van een hervorming die misschien wel op Italiaanse bodem is ontkiemd.
Verona, vrolijke en prachtige oude stad in het noorden van Italië, volgebouwd met een scala aan indrukwekkende kerken die met elkaar wedijveren qua schittering en schoon. Rooms-katholieke kerken, welteverstaan, maar je treft er nog een devotie aan die in de Lage Landen allang is verschrompeld. Paus Benedictus XVI brengt (we spreken over medio oktober) een bezoek aan Verona in het kader van het vierde religieuze conventie ”Convegno Ecclesiale Nazionale”. Heel de stad is afgezet om de kerkvorst te ontvangen. De dranghekken zijn niet aan te slepen; ambulances staan paraat; politiekordons houden de opgewonden menigte in bedwang als Benedictus in zijn pausmobiel naar en van het voetbalstadion rijdt waar hij zijn opwachting maakt. Vlaggen wapperen overal en applaus valt hem ten deel.De paus is populair en de lokale krant Arena staat dagenlang bol van het kerkelijk vertoon in de stad. En het ontgaat natuurlijk niemand dat Benedictus XVI twee keer zijn immense ring verliest. Die glijdt van zijn vinger als hij mensen uit het publiek de hand schudt. Degenen die de gouden ring in hun handen krijgen, geven het sieraad meteen weer terug. Het sieraad staat bekend als de vissersring. Het bevat een beeltenis van Petrus, de eerste paus, die een net in zee werpt.
tussenkop (u16(Tradities
Op het stadsplein bij de oude Romeinse arena staat een groot scherm opgesteld waar belangstellenden de conventie kunnen volgen. Over serieuze belangstelling heeft de conventie niet te klagen. De paus drukt de Italianen op het hart trouw te blijven aan hun christelijke tradities. Ook zegt hij dat ze voorbeelden kunnen zijn voor de rest van de wereld door de dialoog aan te gaan met andere diepreligieuze culturen. Her en der wordt instemmend geknikt. Later draagt de kerkvader een de mis op voor zo’n 50.000 mensen, onder wie premier Romano Prodi en oppositieleider Silvio Berlusconi.
In een kleine kapel met zes bankjes houdt de lutherse gemeente in Verona twee dagen later de zondagse eredienst. Sinds twee jaar is dit een evangelisatiepost. Dat is aan de opkomst te merken: zeven volwassenen en een kind plus twee buitenlandse gasten. ”Pastore” Friedrich Delius vertelt over de wederwaardigheden van de afgelopen dagen.
Delius was, zegt hij, uitgenodigd in het stadion, samen met andere niet-rooms-katholieke voorgangers en kerkelijke hoogwaardigheidsbekleders. Smakelijk vertelt hij over het een en ander dat hem heeft verbaasd. „Weet u, als predikant van een protestantse kerk sta je argwanend tegenover al die heiligen. Begrijp mij goed, wij hebben natuurlijk in de Lutherse Kerk ook zo onze heiligen: Paul Gerhard, Johann Sebastian Bach, Dietrich Bonhoeffer en natuurlijk Martin Lutero… Op het beraad werden de namen van alle heiligen van Italiës 223 diocesen een voor een voorgelezen. Dat duurde maar, dan duurde maar. Ondertussen vroeg ik mij af wat de functie van al die heiligen is. Moeten wij zelf onze verantwoordelijkheid niet nemen om te bidden?”
tussenkop (u16(Berlusconi
Delius verwonderde zich over de strenge veiligheidsmaatregelen rond de paus. „Al die bodyguards met hun draadjes in de oren die met hun rug toe naar de paus als een vesting om hem heen staan. En dan als de paus eenmaal is gaan zitten, zie je opeens dat de lijfwachten vervangen zijn door de kardinalen, een merkwaardige tafereel.”
Natuurlijk was elke zichzelf respecterende Italiaanse politicus ook naar Verona getogen: voormalig premier Berlusconi en premier Prodi. Delius: „Berlusconi gedroeg zich als een soort charismatische middelaar. Ik heb nota bene iemand gezien in een rolstoel die zijn hand wilde aanraken, met een blik in de ogen alsof hij daarna weer zou kunnen lopen.”
Luther heeft in Italië zijn sporen getrokken. De Lutherse Kerk heeft in het land rond de veertien gemeenten en vier evangelisatieposten. In Milaan wordt vanavond in de Chiesa Cristiana Protestante een reformatiebijeenkomst gehouden over de 95 stellingen van Martin Lutero op de ”Giornata della Riforma”. Zo gaat Hervormingsdag in rooms Italië zeker niet ongemerkt voorbij.