Bij het bondgenootschap is men hard bezig met de voorbereidingen voor de top in Riga eind november. De aanloop naar deze ontmoetingen van staats- en regeringsleiders én hun ministers van Defensie en Buitenlandse Zaken van de 26 lidstaten is misschien nog het beste te vergelijken met een zwangerschap. Het duurt driekwart jaar, in de wetenschap dat het op het eind nog mis kan lopen.Donderdagavond lichtte de Nederlandse NAVO-topman in Den Haag een tipje van de sluier op waarover de bijeenkomst gaat. Als oud-bestuurslid van de Atlantische Commissie kon hij de uitnodiging van deze organisatie „niet afslaan”, zei hij.

Toen afgelopen maandag het nieuws kwam dat Noord-Korea een kernproef had gedaan, riep De Hoop Scheffer direct de NAVO-Raad bij elkaar. De 26 ambassadeurs van de lidstaten brachten toen een verklaring uit waarin ze „in de sterkst mogelijke bewoordingen” de nucleaire test veroordeelden.

Hoewel de secretaris-generaal donderdagavond opnieuw pleitte voor een „politiek debat” binnen de NAVO, is van het bondgenootschap op het punt van de verspreiding van kernwapens verder weinig meer dan sterke bewoordingen te verwachten, zo bleek uit het verhaal van De Hoop Scheffer.

In Nederland adviseerde de Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV) dit jaar nog de regering juist in de NAVO het debat hierover te zoeken. In deze organisatie participeren immers ook atoommachten als de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Frankrijk. Vooral het Amerikaanse nucleairewapenbeleid wordt door velen als ondermijnend gezien voor het non-proliferatieverdrag (NPV), dat een terugdringing van atoomwapens voorstaat.

De Hoop Scheffer wees dit debat van de hand. „Er is alle reden ons zorgen te maken over de toekomst van het NPV. Maar de NAVO kan dat niet oplossen. Ik ben een sterk voorstander van het politieke debat binnen de NAVO, want we werken niet in een vacuüm, maar in een wereld vol ontwikkelingen. Maar in dat debat moet je wel voorzichtig zijn. Het redden van de non-proliferatie gaat simpelweg te ver.”

De NAVO heeft vooral het laatste jaar veel gedaan om het netwerk in de Aziatische regio uit te breiden, vertelde de Nederlandse oud-politicus. „Zowel de Australische als de Japanse en Zuid-Koreaanse minister van Buitenlandse Zaken heeft de NAVO-Raad bezocht. Met al deze landen proberen we ook samen te werken in Afghanistan.”

De hele missie in Afghanistan staat of valt met internationale samenwerking, aldus De Hoop Scheffer. „Wij lopen er nu tegenaan dat die coördinatie pas ontstaat op het grondvlak. Maar dat zou al veel eerder moeten in de voorbereiding van operaties.”

Met die samenwerking had hij onder meer de Europese Unie en de Verenigde Naties op het oog. „De internationale gemeenschap zou meer kunnen doen. Afghanistan was een uitvalsbasis voor terroristen. Dat is een gevaar voor de hele wereld.”

Veel lof had hij voor de Nederlandse inzet van ruim 1400 militairen in het zuiden van Afghanistan. „En dat zeg ik op allerlei bezoeken ook in andere talen.”

De secretaris-generaal voorzag geen uitnodigingen voor nieuwe lidstaten tijdens de top in Riga eind november. Vooral op de Balkan zijn er enkele landen, zoals Kroatië en Macedonië, die belangstelling hebben. Toch vond hij het belangrijk deze landen „perspectief” te bieden. „Op termijn zie ik voor deze landen geen andere optie dan dat ze zowel lid van de NAVO als van de Europese Unie worden.”

Over de EU maakte hij zich echter zorgen, zei hij. „Iedereen weet wat er in Nederland en Frankrijk is gebeurd. Maar dat is geen reden de luxaflex naar beneden te doen. Terwijl negentien NAVO-lidstaten ook tot de EU behoren, bestaat er nauwelijks concrete samenwerking. Om het in goed Nederlands te zeggen: Dat is van de dolle.”