Kenianen eisen compensatie voor Brits koloniaal leed
NAIROBI - Slachtoffers van de Britse koloniale wreedheden in Kenia zullen volgende week een officieel verzoek om compensatie bij de Britse regering indienen. Dat zegt de Britse advocaat Martin Day, die de slachtoffers vertegenwoordigt.
De Britse regering heeft drie maanden om te reageren, zegt Day. „We verwachten dat we met de regering tot een oplossing komen. Veel van de overlevenden zijn ouder dan zeventig of tachtig jaar. Ze willen graag zekerheid voordat ze overlijden.” De wreedheden tijdens het Britse koloniale bewind waren geen incidenten, zegt hij. „Er is overweldigend bewijs dat er sprake was van systematisch uitgevoerd beleid.”Voor Jane Muthoni Mara zijn de gruwelijke herinneringen aan het Britse bestuur nog springlevend, ook al hadden de gebeurtenissen langer dan een halve eeuw geleden plaats. Ze herinnert zich hoe vrouwen die de Mau Mau steunden, een militante groep die streed tegen het koloniale bewind, in opdracht van de Britten gemarteld werden door Afrikaanse soldaten. Zij deden dat onder supervisie van de ”mzungu” (Swahili voor blanke man) en om informatie los te krijgen over de Mau Mau.
„Ze staken flessen, gevuld met heet water in intieme plaatsen”, zegt Mara, die in 1954 werd gearresteerd. „Voor oudere vrouwen gebruikten ze flessen van 750 milliliter, voor jonge meisjes flessen van 300 milliliter. Ze duwden ze naar binnen met hun voeten.” Mara, nu 67, was destijds 15 jaar oud.
Ook zijn er getuigenissen van verkrachtingen en vrouwen die zich moesten uitkleden in het bijzijn van hun kinderen en die werden geslagen terwijl ze hun baby’s nog op hun rug droegen. Dit gebeurde in kampen waar vrouwen die verdacht werden van samenwerking met de Mau Mau, soms opgesloten werden.
Niet alleen vrouwen, ook mannen waren doelwit. „Ik ben een been kwijtgeraakt”, zegt Kassim Njogu. „Ik had me verborgen in de bosjes en toen ik op commando van de mzungu niet tevoorschijn kwam, schoten ze in mijn been.” Anderen raakten hun handen of ogen kwijt in het verzet tegen de Britten.
De Keniaanse Mensenrechtencommissie (KHRC) en de Vereniging van Mau Mau Oorlogsveteranen willen herstelbetalingen van de Britse regering. De Britse soldaten voerden tussen 1952 en 1960, een periode van noodtoestand, een offensief tegen de Mau Mau. Er zijn geen officiële cijfers over het aantal slachtoffers onder de Mau Mau, maar sommige rapporten schatten dat ongeveer 13.000 aanhangers van de Mau Mau omkwamen. Tachtigduizend van hen werden vastgehouden in gevangenenkampen.
De Keniaanse Mensenrechtencommissie heeft 400 mensen erkend die in aanmerking komen voor compensatie. Waarschijnlijk zullen er nog meer namen worden toegevoegd. Day zegt dat de laagste claim 20.000 Britse pond (bijna 30.000 euro) is en de hoogste 100.000 pond (148.000 euro).
Het gaat niet alleen om financieel herstel. „We willen dat de Britse regering erkent dat er mensenrechten zijn geschonden. En we willen een excuus aan de bevolking van Kenia en de wereld, want er zijn internationale mensenrechtenwetten overtreden die marteling, inclusief verkrachting en fysiek geweld, verbieden”, zegt Mwambi Mwasaru, directeur van de Mensenrechtencommissie.
Toen Kenia in 1963 onafhankelijk werd, bleef het verbod dat de Britten op de Mau Mau instelden nog decennialang van kracht. Pas in 2003 werd het opgeheven, onder de huidige regering van Mwai Kibaki. Dat is de reden dat het zo lang geduurd heeft voordat de Mau Mau zich voor compensatie beijverden, zegt de Keniaanse advocaat Paul Muite, adviseur in de zaak.