De ISAF-operatie (Internationale Macht voor Veiligheid en Bijstand) was aanvankelijk een missie voor vredesbewaring. Nog maar enkele weken geleden betoogde minister Kamp van Defensie in de Tweede Kamer dat het géén vechtmissie is waarbij Nederlandse militairen betrokken zijn.Toch is het gewoon oorlogvoering wat de NAVO-militairen in Afghanistan doen. De troepen die sinds afgelopen zomer in het zuiden zijn (Canadezen, Britten en Nederlanders), voeren de hevigste gevechten ooit onder NAVO-bevel. Wekelijks vallen er doden onder militairen van het bondgenootschap. En dat ’onze jongens’ ook dodelijke schoten op de vijand lossen, is zeker voor Nederland heel ongebruikelijk.

Sinds de NAVO actief is in Afghanistan, is de missie al diverse keren uitgebreid. Tot gisteren stond alleen het oosten nog onder Amerikaans bevel. Maar vandaag zijn ook 12.000 Amerikanen onder NAVO-commando gekomen. Het totaalaantal NAVO-militairen omvat nu ruim 32.000 man, afkomstig uit 37 landen.

De Amerikanen houden nog wel 8000 manschappen onder eigen bevel in het land voor onder meer het zoeken naar terroristen.

Volgens een woordvoerder van de NAVO in de Afghaanse hoofdstad Kabul is de overdracht van het commando in het oosten grotendeels symbolisch. „Het heeft niet zo veel impact als toen we naar het zuiden gingen”, aldus Mark Laity tegenover de BBC. „Het oosten is mogelijk niet zo uitdagend als het zuiden, maar het blijft een volledige vechtmissie.”

Vechtstijl
Hooggeplaatste NAVO-functionarissen hebben de afgelopen weken diverse keren aangegeven dat de weerstand van de taliban in het zuiden sterker was dan verwacht. Vooral ook de totaal andere vechtstijl wekt verbijstering.

NAVO-militairen beschrijven het Afghaanse optreden als roekeloos. Alsof levens niet tellen, duwen de taliban telkens mensen de vuurlinie in, zodat de verliezen groot zijn.

Maar de guerrillatactieken van de taliban zijn ook voor de NAVO levensgevaarlijk. De ’terroristen’ beschikken vrijwel uitsluitend over eenvoudig materieel, zoals automatische wapens en bommen. Van enige vorm van luchtmacht is geen sprake. Maar zodra ze met een man of tien achter op een pick-uptruck staan en overkomen als vredelievende landarbeiders, zijn ze levensgevaarlijk.

Uit het niets duiken ze op, slaan letterlijk hun slag, en weg zijn ze weer. Tegen dit verrassingselement valt moeilijk te vechten, zo is de ervaring.

Toch zeggen NAVO-functionarissen onophoudelijk dat de troepen in Afghanistan „vooruitgang” boeken. „Het nieuws is goed”, stelde ondersecretaris-generaal John Colston nog vorige week. „We boeken tactische overwinningen.”

Tegelijk neemt het aantal slachtoffers aan de kant van het bondgenootschap toe. Dit jaar vielen onder de buitenlandse troepen in het land ongeveer 100 doden, van wie de helft Amerikanen. Een deskundige rekende onlangs al voor dat het huidige verlies van manschappen op hetzelfde niveau ligt als dat bij de Sovjettroepen in de jaren tachtig, toen die bezig waren met een oorlog die ze niet konden winnen.

Gesmeerd
Veel wijst erop dat er binnen de NAVO grote bezorgdheid bestaat over de ontwikkelingen in Afghanistan. De afgelopen weken is er onder lidstaten hard gebedeld om troepen. Ook extra bijeenkomsten van ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie versterken het beeld dat de zaak niet gesmeerd verloopt.

Met de uitbreiding naar het oosten onderstreept de NAVO dat Afghanistan de hoogste prioriteit heeft. Secretaris-generaal De Hoop Scheffer zei vorige week nog: „We moeten het volhouden en we zullen het volhouden - en we zullen zelfs de overhand krijgen.” Als Afghanistan mislukt, wordt het opnieuw een kweekplaats voor terreur, aldus de NAVO-topman.

Er is dus geen keus. Maar door zo’n groot belang aan de operatie te geven, is het ook voor de NAVO zelf cruciaal dat de missie slaagt. Een mislukking brengt dan immers het nut van het bondgenootschap zelf in het geding.