Berlusconi reageerde daarmee op de arrestatie vorige week van het voormalige hoofd van de Italiaanse militaire geheime dienst en diens nummer twee. De arrestatie was een direct gevolg van een door justitie afgeluisterd telefoongesprek tussen de twee op 1 juni dit jaar. Daarbij zei Marco Mancini, de nummer twee van de geheime dienst, tegen zijn voormalige baas Gustavo Pignero: „De ontvoering van de imam was illegaal, maar we hebben hem gepakt zoals jij zei.”Het gerechtshof van Milaan is ruim een jaar geleden begonnen met het onderzoek naar de ontvoering van de Milanese imam Hassan Mustafa Osama Nasr kortweg Abu Omar. Volgens de reconstructie van het gerechtshof werd de man op 18 februari 2003 ’s ochtends vroeg midden op straat door een commando van Amerikaanse geheim agenten in drie auto’s meegenomen. Daarna zou hij naar een Amerikaanse basis in Noord-Italië zijn gebracht. Vervolgens ging de reis naar Egypte, waar hij bij aankomst zou zijn gemarteld. Abu Omar werd voor zijn ontvoering uit Italië door de autoriteiten als gevaarlijk bestempeld.

Uit het gerechtelijk onderzoek blijkt dat de Amerikanen amateuristisch te werk zijn gegaan. Zij belden tijdens de missie met elkaar vanuit luxe Milanese hotels met mobiele telefoons die in open verbinding met elkaar stonden. De Milanese rechters hebben een opsporingsbevel doen uitgaan naar 23 Amerikanen die betrokken zouden zijn geweest bij de ontvoering. Behalve Mancini en Pignero zijn ook zes andere Italianen opgepakt. Ook is de adjunct-hoofdredacteur van een rechts-populistisch dagblad ontmaskerd als spion.

De zaak spitst zich nu toe op het feit of de Italiaanse geheime dienst op eigen houtje heeft gewerkt. Berlusconi gaf donderdag aan dat dat inderdaad zo is geweest. Die opmerking beschouwen de regeringspartijen als een brevet van onvermogen. „Als blijkt dat noch de regering noch de parlementaire commissie die de geheime diensten controleert is geïnformeerd wil dat zeggen dat de controlemechanismen niet hebben gewerkt”, zei donderdag de linkse parlementariër Felice Casson.

Het justitieel onderzoek kan gevolgen hebben voor de Italiaans-Amerikaanse betrekkingen. De regering-Prodi moet beslissen of zij tot de uitlevering van de 23 CIA-agenten wil overgaan. De Milanese rechters proberen ook een link te leggen tussen geheim agent Mancini en het gemanipuleerde rapport, op basis van onder andere Italiaanse documentatie, waarin stond dat Saddam Hussein uranium wilde kopen in de Afrikaanse staat Niger. Hoewel dat bewijs nooit hard is gemaakt, vormde het een rechtvaardiging voor het begin van de oorlog in Irak.

Ook hangt nog steeds de zaak-Calipari als een schaduw over de bilaterale betrekkingen. In 2005 schoot een Amerikaanse patrouille al dan niet abusievelijk de Italiaanse agent Calipari dood toen hij met een vrijgelaten Italiaanse gijzelaarster op weg was naar het vliegveld van Bagdad. De officier van justitie in een ander gerechtelijk onderzoek meent dat de Amerikanen bewust Calipari doodden. Zij willen nu ook die Amerikanen voor het gerecht.