„Gisteren heb ik een tentamen gemaakt. Het was goed te doen. Op weg naar huis gleed mijn sluier een beetje weg, zodat een stukje van mijn haar zichtbaar was. Een man van de religieuze politie rende direct op mij en mijn neef, die me begeleidde, af en begon tegen me te schreeuwen. Ik maakte de islam en het koninkrijk te schande. Het was maar goed dat hij de cd met Amerikaanse muziek die ik in mijn tas had, niet heeft ontdekt.”De Saudische Fatima -een schuilnaam- beschrijft sinds mei vorig jaar haar dagelijkse belevenissen op internet. Haar weblog is populair, getuige de vele reacties die ze op haar digitale dagboek krijgt. Sommige commentaren liegen er niet om. „Waarom komen niet veel meer mensen tegen het apartheidsregime in Saudi-Arabië in verzet”, schrijft ene Thompson. „Tot de dag dat de Saudische vrouwen opstaan en hun rechten opeisen, zal er niets veranderen. Ik begrijp niet waarom de vrije wereld deze praktijken niet veroordeelt. Oh, natuurlijk wel. De Saudiërs hebben olie”, meent een zekere Shirley.

Nu internet ook in Saudi-Arabië steeds meer terrein verovert, neemt het aantal Saudische vrouwen dat zich op het web waagt gestaag toe. De anonimiteit van de cyberwereld stelt hen in staat dingen te zeggen die ze in het openbaar nooit zouden kunnen uitspreken.

Saudi-Arabië is nog altijd een van de meest intolerante landen als het om vrouwenrechten gaat. De lijst met beperkingen is lang. Zo mogen vrouwen bijvoorbeeld niet stemmen en geen politieke functie vervullen. Slechts 5 procent van de beroepsbevolking behoort tot het vrouwelijk geslacht. Zij kunnen geen bedrijf op hun eigen naam oprichten en moeten op straat altijd een mannelijke begeleider bij zich hebben.

Af en toe proberen Saudische vrouwen publiekelijk voor hun rechten op te komen. Meestal werken dergelijke initiatieven echter averechts. In 1990 negeerde een groep van vijftig dames het verbod op autorijden door demonstratief met een aantal auto’s door Riyad te toeren. Tot dan toe kropen vrouwen niet achter het stuur omdat de traditie dat nu eenmaal voorschreef. De actie in de hoofdstad bracht de Saudische geestelijken er echter toe een fatwa uit te spreken die autorijden voor vrouwen voorgoed verbood. De koning bevestigde dat religieuze verbod per decreet.

Internet biedt vrouwen geheel nieuwe mogelijkheden. Vooral weblogs zijn favoriet bij vrouwen. De meesten gebruiken hun site om alledaagse zaken te beschrijven. Maar ook dat biedt vaak al een verrassend kijkje achter de schermen. Kritiek op het koninkrijk of de islam wordt nauwelijks geuit. Wie het toch waagt rebelse ideeën op het net te plaatsen, kan rekenen op een snelle en afdoende afstraffing van de autoriteiten.

Al het Saudische internetverkeer verloopt via een enorme centrale server in de Koning Abdulaziz Stad voor Wetenschap en Technologie (KACST) in Riyad. De meeste sites die KACST blokkeert, bevatten pornografie. Maar ook internetpagina’s waarop discussies over religie, politiek of andere ’verboden’ onderwerpen worden gevoerd, vallen ten prooi aan het rigoureuze filter.

Dat overkwam ook Eve, schuilnaam voor een Saudische zakenvrouw, vorige maand. Zij maakte de fout op haar weblog in het Arabisch over haar liefdesleven uit te weiden. Schrijven over romantische escapades is alleen mannen vergund, en dan nog alleen in het Engels. Met deze ’misstap’ haalde Eve zich de toorn van de Saudische digitale politie op de hals, die haar site van de ene op de andere dag blokkeerde.

Niet alleen de regering houdt het Saudische internetverkeer nauwlettend in de gaten. Ook conservatieve particulieren volgen de digitale uitspattingen van hun progressiever ingestelde landgenoten met argusogen. Zij verenigden zich onlangs in de Officiële Gemeenschap van Saudische Bloggers (OCSAB) en startten een kleine cyberoorlog tegen liberale webgebruikers.

Voorlopig hoeven de conservatieven zich echter nog niet al te veel zorgen te maken dat Saudische vrouwen via internet op korte termijn het massieve bastion van religieuze en culturele tradities omver zullen werpen. Daarvoor zijn de macht van de overheid en de sociale controle nog veel te groot.