De Hoge Commissaris verwacht bijvoorbeeld dat dankzij de stem van zijn organisatie er verbetering komt in het lot van kinderen die opgesloten zitten op grond van het vreemdelingenbeleid in Nederland. De Portugees is niet in Nederland om een gele kaart aan minister Verdonk te geven. Integendeel, hij prijst Nederland als donor van de UNHCR: „Altijd in de top vijf".Hij is zeer te spreken over de actieve buitenlandse politiek in conflictgebieden. Daar moeten uiteindelijk de oorzaken van een vluchtelingenprobleem bestreden worden. Hij wijst met name op de crisis in het West–Sudanese Sudan, waar Nederland een positieve diplomatieke rol speelt. De Nederlandse diplomatie is volgens Guterres erg actief om crises te voorkomen of te bezweren. Guterres is in Nederland voor gesprekken met onder anderen zijn voorganger bij de UNHCR, Ruud Lubbers, de minister van Buitenlandse Zaken Ben Bot, de organisatie Vluchtelingenwerk, premier Balkenende en de omstreden minister van Vreemdelingenzaken Verdonk. Guterres houdt zich verre van de binnenlandse polemiek rond deze minister die verantwoordelijk is voor het restrictieve vreemdelingenbeleid. Veel van de verwarring in deze kwesties ontstaat volgens Guterres door het op één hoop gooien van vluchtelingen, migranten en lieden die misbruik pogen te maken van asielprocedures om toegang tot een land te krijgen.

Maar die verwarring is niet de schuld van de regeringspolitiek, vindt de Hoge Commissaris. De regering moet er ook voor zorgen dat mensen die geen recht op bescherming als vluchteling hebben, dat niet kunnen ritselen. Misbruik schaadt de zaak van de echte vluchtelingen die bescherming nodig hebben.

Guterres is wel kritisch over erg restrictieve of negatieve benaderingen van mensen die een vluchtelingenstatus claimen. Wanneer een vluchteling er door strenge regels niet in kan slagen zijn recht op bescherming te laten gelden, ontstaat een soort rechteloosheid. Dat wekt bij mensen die helemaal geen vluchteling zijn, verwachtingen.

Guterres is ervan overtuigd dat de strenge politiek dezer dagen duidelijk contraproductief werkt. Het veroorzaakt het tegenovergestelde van wat wordt beoogd. Het is altijd zo dat misdaad bloeit, wanneer het recht niet meer zo nauw genomen wordt, aldus de UNHCR–chef. Hij wijst ook op de gruwelijke misdaden die mensensmokkelaars plegen en waarbij veel doden vallen. Daar moet strenger tegen worden opgetreden.

Guterres erkent dat het met de grote stroom mensen die hun heil elders zoeken, steeds moeilijker wordt de echte vluchteling te erkennen. Maar daar kan de UNHCR behulpzaam zijn. Er is onder meer samenwerking op dit gebied met bijvoorbeeld Groot–Brittannië, Italië en Spanje. Guterres verwacht in de toekomst veel van de Europese samenwerking.