De commissie begon dinsdag een hoorzitting over dit onderwerp.Het punt van irritatie voor het parlement vormen de zogeheten ”verklaringen bij ondertekening” door president Bush. In deze verklaringen behoudt de president zich het recht voor om een nieuwe wet die hij ter ondertekening voorgelegd krijgt met de nodige beperkingen te interpreteren en toe te passen. Bijvoorbeeld als hij denkt dat de betreffende wet in strijd is met de grondwet, niet verenigbaar is met de nationale veiligheid of het buitenlands beleid doorkruist.

Bush is niet de eerste president die zulke beperkende verklaringen uitgeeft bij het ondertekenen van nieuwe wetgeving. Maar hij gebruikt deze methode wel frequenter dan enige president voor hem. „Het gaat hier om een zeer belangrijk beginsel. Het parlement is als vertegenwoordiger van het volk de wetgevende macht in dit land. Het staat de president daarom niet vrij om wetgeving waarover wij het eens worden naar believen uit te leggen of naast zich neer te leggen”, aldus de Republikein Specter over het beleid van zijn partijgenoot in het Witte Huis.

Het is niet voor het eerst in de Amerikaanse geschiedenis dat een president in botsing komt met het parlement. In de jaren dertig kwam president Franklin Roosevelt in conflict met het parlement en jaren later gebeurde hetzelfde met president Lyndon Johnson.

Politiek analist Brian Riedl van de conservatieve denktank Heritage Foundation in Washington: „Dat waren allebei Democraten; het is dus geen louter Republikeinse gewoonte om het parlement terzijde te schuiven. Vooral Johnson was hiervoor bij vriend en vijand berucht in Washington.”

Bush heeft tot nu toe meer dan 750 van eerdergenoemde verklaringen uitgegeven. Wat het parlement vooral verraste was zo’n verklaring nadat men het na lang onderhandelen eens was geworden over een verbod op het martelen van gevangenen. Groot was de woede van Republikeins senator John McCain -indiener van het betreffende voorstel- dat de president dit compromis met veel fanfare ondertekende en vervolgens in een begeleidende verklaring liet weten het te zullen negeren als de strijd tegen het terrorisme dit noodzakelijk maakte.

„Waarom gebruikt de president z’n vetorecht niet, als een wet hem niet bevalt?” aldus de Democratische senator Dianne Feinstein.

Dat is volgens Riedl heel eenvoudig. „Als de president z’n veto gebruikt, dan kan de Senaat hem met een twee derde meerderheid overstemmen. Dat kan niet met deze verklaringen.”

Riedl wijst erop dat de hoorzitting in de Senaat weinig risico’s voor de president met zich meebrengt. Een berisping door de voltallige Senaat zit er politiek niet in.

Maar dit debat betekent wel dat Bush het lastiger krijgt in het parlement. „Met de verkiezingen in november in aantocht, willen de parlementariërs de kiezers in hun thuisdistrict duidelijk maken dat zij er in Washington niet helemáál voor spek en bonen bij zitten”, meent Riedl.