Oud-minister Madeleine Albright was afgelopen weekeinde in Nederland in verband met de presentatie haar boek ”De macht en de almacht”, een 300 pagina’s tellend werk over „Amerika, God en de toestand van de wereld.” In een van de kamers van het Amstel Hotel licht ze toe waarom ze haar boek heeft geschreven. „Je ziet dat religie bij de conflicten die er op de wereld zijn, meer centraal is komen te staan. Neem het conflict in het Midden-Oosten, neem Sudan en de aanslagen van 11 september. Zo zijn er nog veel meer conflicten, denk aan Afrika, waar de godsdienst deel is van het conflict.”De Democrate geeft toe dat zij als minister het geloof buiten beschouwing liet in haar besluitvorming. „Godsdienstconflicten waren iets uit het verleden. Maar je kunt gerust zeggen dat ik degene was die in het verleden vastzat. De aanslagen van 11-9 deden me de schellen van de ogen vallen. Ik moest mijn kijk op de wereld bijstellen.”

Dichter bij huis, in de Verenigde Staten zelf, had kort voor de aanslagen George Bush zijn intrek in het Witte Huis genomen. Hij zei dat God wilde dat hij president werd en dat God aan zijn kant stond. Albright stoort zich aan die stelligheid en heeft meer op met Lincoln. „Lincoln beweerde nooit het monopolie op rechtschapenheid te bezitten. Hij bad niet of God aan de zijde van de unie zou staan, maar of de unie aan de kant van God zou staan. Dat is een hemelsbreed verschil.”

Albright herkent zich in dit verband meer in de presidenten Carter en Clinton, onder wie zij werkte. „Beiden waren gelovig en gingen naar de kerk. Heel mooi vond ik wat Clinton zei toen hij Paulus citeerde: „Want wij zien nu door een spiegel in een duistere reden. Niemand van ons op aarde weet de waarheid, het zal worden geopenbaard.”

Welke rol speelt religie in uw eigen leven?
„Ik heb een godsdienstige achtergrond waarbij alles door elkaar loopt. Rooms-katholiek werd ik opgevoed, later trouwde ik met een protestant en op oudere leeftijd ontdekte ik dat ik joods was.”

Wat doet dat met iemand?
„Het schudt je heen en weer, het geeft twijfels. Nu zeggen sommige theologen dat twijfel bij het geloof hoort. Sommige dingen leer je ook niet meer af. Op jonge leeftijd heb ik geleerd tot Maria te bidden. Later ontdekte ik dat ik joods was en ging ik me voor het jodendom interesseren. Mijn jongste dochter is met een jood getrouwd. Maar ik ben een christen. Ik respecteer andere religies omdat ik denk dat ze naar dezelfde waarheid streven, alleen vanuit een andere invalshoek.”

Vanuit dat perspectief respecteert u ook de islam?
„Ik geloof niet dat er zoiets is als de islam. Er zijn stromingen binnen de islam. Dat geldt ook voor het protestantisme. Wat moet gebeuren, is dat bij elke religie de gematigde gelovigen de radicalen beïnvloeden. Het moet niet zo zijn dat de ene religie de andere de wet voorschrijft.”

Veel mensen in Europa zien de islam als een bedreiging. Kunt u die angst begrijpen?
„Ik wil vooropstellen dat Amerikanen niet alles goed doen, maar wij hebben onze moslims beter geïntegreerd. Ik was recent in Michigan waar een tentoonstelling was gewijd aan de bijdrage van de Amerikaans-Arabische bevolking aan de Verenigde Staten.

In Europa zie je dat de islamitische jongeren zich geen onderdeel van de maatschappij voelen. Dat kan niet goed gaan. Je ziet dan ook dat zij radicaler worden. Wat moet gebeuren is dat de moslims, ook de jongeren, begrijpen dat zij hier in Europa verantwoordelijkheden hebben als burgers van de Europese Unie. Aan de andere kant moeten de Europeanen onderkennen dat hun cultuur is gebaseerd op de joods-christelijk-islamitische traditie. Ze moeten inzien dat niet alle moslims terroristen zijn en respect opbrengen voor de ideeën die moslims hebben gebracht. Ik weet dat het gevoelig ligt, maar ik ben van mening dat Turkije bij de Europese Unie hoort.”

Koningin Beatrix bezocht onlangs een moskee en paste zich aan door haar schoenen uit te trekken en geen handen te schudden. Hoe kijkt u daar tegenaan?
„We moeten elkaars godsdienst respecteren. Toen ik als minister van Buitenlandse Zaken naar Saudi-Arabië ging, bezocht ik het land als vertegenwoordiger van de VS. Ik bedekte mijn hoofd niet. Maar toen ik naar een moskee ging, bedekte ik mijn hoofd wel en trok ik mijn schoenen uit. Dat was een godsdienstige activiteit.

Nederlanders geven elkaar bij verjaardagen of als ze elkaar begroeten drie zoenen. Amerikanen doen dat niet. Dat zijn bepaalde gewoontes die we van elkaar moeten accepteren.”

Ziet u enig perspectief in Irak?
„Daarover ben ik weinig optimistisch. In mijn boek schrijf ik dat Irak de grootste ramp in het Amerikaanse buitenlandse beleid kan worden. Als je een boek schrijft, hoop je dat je het bij het juiste eind hebt, maar nu hoop ik dat ik het verkeerd heb.”

Over een goed jaar beginnen de presidentsverkiezingen weer in Amerika. Ziet u nu al geschikte Republikeinse of Democratische kandidaten?
„Ik zie veel goede Democratische kandidaten.”

Een vrouwelijke Lincoln?
„Graag.”

Hillary Clinton misschien?
„Ja. Hillary Clinton heeft nog niet gezegd dat ze zal meedoen, maar ze zou briljant zijn.”

Met u als minister van Buitenlandse Zaken?
„Dat denk ik niet, maar het zou geweldig zijn.”

Mede n.a.v. ”De macht en de onmacht. Over Amerika, God en de toestand van de wereld”
Auteur: Madeleine Albright
Uitgeverij: Anthos, Amsterdam, 2006
ISBN 90414 10953
Pagina’s: 298
Prijs: € 19,95.