De verkiezingen voor de Nationale Raad, het eenkamerparlement van Slowakije, zijn met drie maanden vervroegd nadat in februari de behoudende Christen-Democratische Beweging (KDH) uit de coalitie met de Slowaakse Democratische en Christelijke Unie (SDKU) van Dzurinda en de Hongaarse Coalitie Partij (SMK) was gestapt.De premier weigerde destijds in de arbeidswet ruimte te geven aan gemoedsbezwaarden. Een speciale clausule -onderdeel van het Concordaat met Rome- moest rooms-katholieke Slowaken de ruimte bieden om bepaalde activiteiten op grond van hun geloofsovertuiging te weigeren, zoals werken op zondag, het uitvoeren van een abortus of het doceren van de evolutietheorie.

Als gevolg van de weigering van Dzurinda stapten de drie KDH-ministers uit het kabinet, waarna de premier niets anders restte dan nieuwe verkiezingen uit te schrijven - temeer daar de coalitie al sinds vorig jaar zomer niet meer over een meerderheid in de 150 zetels tellende Narodna Rada beschikte.

Bij de verkiezingen van zaterdag speelt het thema van de gemoedsbezwaarden geen enkele rol meer. Slechts één onderwerp beheerst de campagne: de sociaaleconomische omstandigheden. Dzurinda laat geen mogelijkheid onbenut om te wijzen op zijn economische successen. De huidige economische groei bedraagt ruim 6 procent, de werkloosheid is gedaald van 20 naar 12 procent en het afgelopen jaar bleef het begrotingstekort voor het eerst binnen de door Brussel vastgestelde maximumgrens van 3 procent.

Dat succes schrijft Dzurinda vooral toe aan de onder zijn bewind ingevoerde ”flat tax” - een uniform belastingtarief van 19 procent op zowel inkomens- en vennootschapsbelasting als op btw. Dankzij dit gunstige belastingklimaat zijn de afgelopen jaren veel investeerders in het Centraal-Europese land neergestreken. Vooral autofabrikanten. Met ondernemingen als Volkswagen, PSA Peugeot Citroën en Kia binnen zijn grenzen is Slowakije inmiddels de nummer vijf op de wereldranglijst van autoproducerende landen. Per hoofd van de bevolking produceert het land zelfs de meeste auto’s ter wereld.

Het hoeft dan ook geen betoog dat Dzurinda onder markteconomen alom wordt geprezen. De Wereldbank noemt hem „’s werelds beste hervormer”, de Amerikaanse mediatycoon Steve Forbes noemt zijn land „een paradijs voor investeerders” en ook de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) steekt de loftrompet over de amateur-marathonloper.

Dat Dzurinda van zijn successen niet de zoete vruchten kan plukken, heeft alles te maken met het feit dat de Slowaakse Jan-met-de-pet in zijn portemonnee nauwelijks van de economische groei heeft geprofiteerd. Integendeel. De kosten van levensonderhoud zijn gestegen, in de sociale uitgaven is flink gesnoeid en ook van de privatisering van het onderwijs en de gezondheidssector zijn de Slowaken financieel niet bepaald wijzer geworden.

De grootste problemen doen zich voor in het oosten van het land, waar de werkloosheid in sommige gebieden het dubbele bedraagt van het landelijk gemiddelde. Dat is vooral het geval onder de Roma, die massaal buiten de boot vallen. Volgens cijfers van de EU wordt ongeveer een vijfde van alle Slowaakse huishoudens met armoede bedreigd.

Vandaar dat veel Slowaken de afgelopen weken hun oor graag te luisteren legden bij de sociaal-democratische SMER (Richting) onder leiding van de populistische Robert Fico. De 42-jarige advocaat liet tijdens de campagne niet na het regeringsbeleid aan de kaak stellen. Terwijl ondernemingen en rijken steeds rijker worden, betalen de armen de rekening, zo hield Fico het electoraat de afgelopen weken voor.

Ook beschuldigde hij Dzurinda en zijn „team van bandieten” van corruptie: met de privatisering van overheidseigendommen zouden zij geweldige bedragen hebben opgestreken.

Zijn retoriek heeft Fico geen windeieren gelegd. Als de peilingen gelijk hebben, kan SMER rekenen op zo’n 30 procent van de stemmen. Op straatlengte afstand volgt de SDKU van Dzurinda.

Dat betekent niet dat Fico na zaterdag het beleid van zijn voorganger kan terugdraaien. Om te kunnen regeren, heeft Fico immers coalitiepartners nodig. Van de 21 partijen die aan de stembusgang meedoen, maken er zeven à acht een reële kans om de kiesdrempel van 5 procent te passeren. Met uitzondering van de Slovaakse Communistische Partij (KSS) -die niet als salonfähig geldt- hebben deze partijen al aangegeven, de hervormingen onder Dzurinda niet terug te willen draaien.

Dat geldt zelfs voor de Beweging voor een Democratische Slowakije (HZDS) van Vladimir Meciar (63), de ex-bokser die tussen 1993 en 1998 als premier zijn land een uiterst slechte reputatie in Europa bezorgde en zijn opvolger met een economische puinhoop opzadelde.

Zijn partij komt mogelijk met zo’n 10 procent van de stemmen als tweede uit de bus en wordt als potentiële coalitiepartner van de SMER genoemd. Maar ook van de SDKU… als Fico geen regering weet te vormen. In Bratislava kan het na zaterdag dan ook alle kanten uit.