Het conflict tussen beide landen draait voor een belangrijk deel om de twee afvallige Georgische deelrepublieken Abchazië en Zuid-Ossetië. Beide hebben zich onafhankelijk verklaard en kunnen zich alleen dankzij de politieke en economische steun van Rusland handhaven. Dat Moskou weinig scrupules kent, blijkt wel uit het feit dat het ongegeneerd paspoorten aan Abchazen en Zuid-Ossetiërs uitreikt.Onder de Georgische president Eduard Sjevardnadze leverde de kwestie van de opstandige republieken geen grote problemen op. Dat veranderde toen het staatshoofd tijdens de Rozenrevolutie van eind 2003 het veld moest ruimen voor de westers georiënteerde Michaïl Saakasjvili. Die verhief het herstel van de territoriale integriteit tot één van de speerpunten van zijn beleid. Sinds eind 2003 is het dan ook hommeles met Moskou.

Begin deze maand laaide de ruzie tussen beide kemphanen flink op. De Russische minister van Buitenlandse Zaken, Sergej Lavrov, verweet de Kaukasusrepubliek het conflict rond Zuid-Ossetië met geweld te willen oplossen. Daarmee reageerde hij op uitlatingen van de Zuid-Ossetische ’president’ Eduard Kokojty dat Georgië zijn troepen in Zuid-Ossetië had versterkt. Op zijn beurt beschuldigde Tbilisi het Kremlin ervan, de reguliere aflossing van Russische troepen te gebruiken voor de versterking van zijn aanwezigheid.

Een paar dagen later gooide een woordvoerder van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken olie op het vuur door te stellen dat Rusland het principe van de territoriale integriteit weliswaar respecteert, maar dat die in het geval van Georgië eerder een „mogelijke toestand dan een politiek-rechtelijke realiteit is.” Om de integriteit te herstellen, zijn er ingewikkelde onderhandelingen nodig waarin Zuid-Ossetië zich baseert op „het door de internationale gemeenschap niet minder aanvaarde principe van recht op zelfbeschikking.”

De verklaring uit Moskou leidde tot de nodige verwarring bij politiek waarnemers. Niet duidelijk is of Rusland serieus overweegt de onafhankelijkheid van Abchazië en Zuid-Ossetië te erkennen of dat het gaat om een nieuwe zet in de diplomatieke oorlog. Na de verhoging van de gasprijs in januari en de boycot van Georgische wijn en mineraalwater -die in maart werd afgekondigd omdat de producten verontreinigd zouden zijn- wil het Kremlin Georgië mogelijk laten voelen, dat het nog meer pijlen op de boog heeft om de kleine buurman te treffen.

Tot nu toe heeft Moskou altijd geweigerd de onafhankelijkheid van beide opstandige republieken formeel te erkennen. Daarvan zou namelijk een precedentwerking kunnen uitgaan voor Russische deelrepublieken op de Noordelijke Kaukasus (Tsjetsjenië) of elders binnen de Russische Federatie. Bovendien vormen Abchazië en Zuid-Ossetië, die feitelijk toch al vazalstaten zijn, een uitstekend middel om Georgië onder druk te zetten.

Twijfel over de vraag of Rusland deze strategie voortzet, is echter ontstaan na recente uitlatingen van Poetin dat het recht op zelfbeschikking ondeelbaar is. Volgens de president kan de internationale gemeenschap dit recht Abchazië en Zuid-Ossetië niet onthouden als het Kosovo wordt toegestaan. De Albanezen in deze -formeel nog- Servische provincie die onder gezag staat van de VN, lijken immers af te koersen op onafhankelijkheid.

Zoals verwacht heeft het bezoek van Saakasjvili, afgelopen dinsdag, aan Sint-Petersburg geen einde kunnen maken aan de impasse. Het was de eerste ontmoeting tussen de twee staatshoofden sinds 2004 - een kort onderonsje tijdens de GOS-top van 2005 uitgezonderd. „Helaas hebben we op dit moment meer vragen dan antwoorden”, zei Saakasjvili na afloop van het anderhalf uur durende gesprek.

Mogelijk komt de kwestie-Georgië volgende maand opnieuw aan de orde, als Poetin tijdens de G8-top in Sint-Petersburg onder meer de Amerikaanse president Bush zal ontvangen. Diens regering maakt zich grote zorgen over het ’pestgedrag’ van Moskou jegens zijn trouwe bondgenoot. Voor de VS is het aspirant-NAVO-lid van groot strategisch belang. Niet alleen omdat het in de nabijheid van Rusland en Iran ligt, maar ook vanwege de gas- en olievoorraden in de Kaukasus. Saakasjvili heeft al zijn hoop dan ook gevestigd op ’grote broer’ Amerika.