De oproep van Yilmaz volgde daags nadat drie ministers van Ecevits partij Democratisch Links (DSP), onder wie vice-premier Hüsamettin Ozkan, en 28 parlementsleden van de DSP waren opgestapt. De Moederlandpartij van Yilmaz is daardoor de grootste partij geworden in de regeringscoalitie. Dinsdag vertrokken ook minister van Onderwijs Metin Bostancioglu, de staatssecretarissen Hasan Gemici en Mustafa Yilmaz en nog negen parlementsleden.

Na zo’n exodus leek het onmogelijk dat de al twee maanden ernstig zieke Ecevit zijn strijd om aan te blijven zou volhouden. Maar een bericht van het persbureau Anatolia dat Ecevit dinsdag kabinetswijzigingen had doorgevoerd om de drie opengevallen plaatsen op te vullen, maakte duidelijk dat de premier nog altijd van geen wijken weet.

De regeringscrisis komt politiek gezien op een moeilijk moment. Turkije heeft juist de leiding op zich genomen van de internationale vredesmacht in Afghanistan en Washington overweegt militaire actie tegen Irak. Turkije grenst aan Irak en heeft tijdens de Golfoorlog gastvrijheid verleend aan de door de VS geleide coalitie tegen Irak.

Het vertrek van Ozkan, die door Ecevit was beschuldigd van geheime onderhandelingen met de coalitiegenoten over zijn (Ecevits) vervanging, was voor de andere ministers het sein om het ook voor gezien te houden. „De heer Ozkan was de lijm die deze coalitieregering bijeen hield”, zei Yilmaz. „Je moet je nu afvragen hoe deze regering zonder hem verder kan.” Ozkan, een van de drie vice-premiers, werd ook gezien als mogelijke opvolger van Ecevit.

De Turkse financiële markt vreest dat een wisseling van de wacht het door Ecevit op gang gebrachte economisch herstelprogramma zal ondermijnen. Het Internationaal Monetair Fonds heeft bijna 31 miljard dollar uitgetrokken om Turkije te helpen met het overwinnen van zijn economische crisis, die vorig jaar 9,4 procent achteruitgang en massaontslagen teweegbracht. De aandelenkoersen openden dinsdag 3 procent lager en de lira bereikte ten opzichte van de dollar zijn laagste waarde ooit.

Minister van Economische Zaken Kemal Dervis, de architect van het IMF-programma, waarschuwde voor al te grote zorgen, maar zei ook dat Turkije wel zo snel mogelijk een duurzame politieke oplossing moet zien te bereiken. Hij zei te verwachten dat de komende dagen een duidelijker beeld te zien zullen geven.

Dervis heeft veel gezag in de financiële wereld en wordt gezien als iemand die Turkije onder deze moeilijke omstandigheden misschien uit de brand kan helpen. Yilmaz nodigde Dervis, een sociaal-democraat, alvast uit zich bij zijn centrumrechtse Moederlandpartij aan te sluiten. „Ik twijfel er niet aan dat we met de heer Dervis goed zullen kunnen samenwerken”, zei hij.

Door de crisis komen Ecevits inspanningen om voor december hervormingen uit te voeren die nodig zijn om Turkije tot de Europese Unie te laten toetreden, in gevaar. In december wil de EU al formele onderhandelingen met Turkije beginnen. Het aftreden van de ministers volgde daags nadat de derde vice-premier, Devlet Bahceli, Ecevit had opgeroepen in november vervroegde verkiezingen uit te schrijven. Yilmaz zei dat verkiezingen in november de regering geen tijd zouden laten om de EU-hervormingen tijdig door te voeren. Bahceli en andere nationalisten zijn gekant tegen veel van de voorwaarden die de EU aan de toetreding van Turkije stelt, waaronder meer rechten voor de Koerdische minderheid en het afschaffen van de doodstraf. „We moeten een nieuwe regering vormen om de EU-hervormingen voor december te realiseren”, zei Yilmaz. Mocht dat niet lukken, dan moeten er al in september verkiezingen worden gehouden.

„Als we het niet voor december voor elkaar krijgen zal dat het geluk en welzijn van zeker één generatie kosten”, zei Yilmaz. Hij zei dat zijn partij niet zal deelnemen aan een regering die niet vastbesloten is de hervormingen door te voeren.