Dat heeft minister Donner (Justitie) dinsdag aangekondigd tijdens een werkbezoek aan de gevangenis in Zoetermeer. Uitgangspunt van het nieuwe systeem is dat iedere gedetineerde zelf verantwoordelijk is voor zijn gedrag en detentietraject. Wie zich misdraagt of de afspraken schendt, krijgt straf.Het avondprogramma, dat doordeweeks beperkt terugkeert, kan dan worden ingetrokken en verlof of extra bezoekmogelijkheden kunnen worden beperkt of niet worden toegekend. Ook kan iemand bij ongewenst gedrag worden overgeplaatst naar een inrichting met een strenger regime.

Gevangenen die een straf van meer dan vier maanden uitzitten, krijgen – als het verantwoord is – in de aanloop naar hun terugkeer in de samenleving de mogelijkheid om korter of langer buiten de inrichting te verblijven. Ook worden zij voortaan, als het kan, geplaatst in een niet zwaarder dan nodig beveiligde gevangenis. Wie zich echter niet aan de afspraken houdt, wordt direct bestraft.

Arbeid en onderwijs zullen niet meer standaard deel uitmaken van het dagprogramma van kort– en langgestraften en mensen die in voorlopige hechtenis zitten. Arbeid wordt alleen nog maar als activiteit aangeboden als deze kostendekkend is. Het aanbod van onderwijs is afhankelijk van de verblijfsduur in de cel. Langgestraften hebben de meeste kans op arbeid en onderwijs.

Donner wil mannelijke gedetineerden zoveel mogelijk regionaal gaan plaatsen. Er zitten in totaal te weinig vrouwen vast om hen per doelgroep in een inrichting zetten. De minister wil verder veroordeelde vreemdelingen die geen verblijfstitel hebben of deze kwijtraken, in aparte inrichtingen onderbrengen. Dat moet de voorbereiding van hun uitzetting makkelijker maken.

Maatschappelijk werkers gaan de gedetineerden begeleiden en hen helpen bij de uiteindelijke terugkeer in de samenleving. Daardoor moet ook de gemeentelijke nazorg naadloos op de detentie aansluiten. Het is de bedoeling dat het nieuwe regime vanaf komend najaar in fasen wordt ingevoerd, te beginnen op zes locaties.