Luchtverkeersleiders in Zwitserland hadden maandagavond kort voor middernacht een cruciaal automatisch alarmsysteem uitgeschakeld voor een onderhoudsbeurt. Dat systeem waarschuwt als twee vliegtuigen op ramkoers zijn. Juist die avond botsten een Russisch passagierstoestel en een vrachtvliegtuig op grote hoogte tegen elkaar boven het Duitse Bodenmeer.

Skyguide, de Zwitserse luchtverkeersleiding die verantwoordelijk was voor het deel van het luchtruim waar de botsing plaatshad, maakte zelf bekend dat het systeem buiten werking was. Een zegsman tekende op de Duitse televisie wel aan dat het „een hypothetische vraag” blijft of een ingeschakeld systeem de ramp had voorkomen.

Een van de twee dienstdoende verkeersleiders die avond was bovendien van zijn plek toen de ramp gebeurde, volgens de baas van Skyguide een ongeoorloofde absentie. Een andere zegsman van Skyguide zei woensdag tegenover Zwitserse media dat het laat op de avond en ’s nachts tijdens rustige uren wel is toegestaan dat een van de twee luchtverkeersleiders in overleg een pauze neemt, ook als het alarmsysteem is uitgeschakeld. Zijn visie werd uiteindelijk als de officiële verklaring van Skyguide publiek gemaakt.

De werkelijk toedracht van het ongeluk bleef ook woensdag onduidelijk. Duitse, Russische en Amerikaanse deskundigen zijn druk bezig de waarheid te ontdekken tussen alle wederzijdse beschuldigingen, tegenstrijdige uitspraken en nog gebrekkige technische gegevens.

Een aantal cruciale vragen is tot dusver niet beantwoord. Zo is onduidelijk waarom de waarschuwingssystemen die beide ramptoestellen aan boord hadden niet naar behoren hebben gewerkt. De Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL) heeft sinds vier jaar een systeem in gebruik dat verkeersleiders waarschuwt dat er zonder ingrijpen een gevaarlijke situatie kan ontstaan. Sinds de installatie is het systeem nooit één moment buiten gebruik geweest. Zelfs tijdens onderhoud draait het gewoon door.