De voormalige Oost-Congolese militieleider Lubanga is vrijdagavond laat opgesloten in een van de twaalf ICC-cellen in Scheveningen, die vroeger van het Joegoslaviëtribunaal waren. Twee artsen hebben de 45-jarige Lubanga onderzocht. Ook heeft een medewerker van de ICC-griffie Lubanga zijn rechten voorgelezen.Lubanga was de leider van de Patriottische Krachten voor de Bevrijding van Congo (FPLC), Hemamilities die in het Oost-Congolese Ituri streden tegen de Lendu’s. Volgens ICC-hoofdaanklager Luis Moreno Ocampo hebben de FPLC zich schuldig gemaakt aan „ernstige gruweldaden.” Voorlopig is Lubanga slechts aangeklaagd wegens het ronselen, trainen en inzetten van kindsoldaten. „Jonge kinderen, meisjes en jongens, zijn uit hun families gerukt en gedwongen zich aan te sluiten bij de FPLC”, aldus de Argentijn.

Het onderzoek tegen Lubanga gaat nog door, zodat hij nog voor andere misdaden kan worden aangeklaagd. Ook doet Moreno nog onderzoek naar andere personen en andere milities. Door de oorlog in de DRC zijn volgens westerse schattingen sinds 1997 3 à 4 miljoen mensen om het leven gekomen. Daarbij gaat het niet alleen om slachtoffers van gevechtshandelingen en bloedbaden, maar ook om indirecte slachtoffers, bijvoorbeeld door de ontreddering van de gezondheidszorg.

Het is de eerste keer dat het Strafhof iemand in hechtenis heeft. Vorig jaar werd weliswaar de eerste aanklacht gepubliceerd, tegen Joseph Kony en vier andere kopstukken van het Ugandese Verzetsleger van de Heer (LRA), maar die zijn allemaal voortvluchtig; een van hen zou dood zijn.

Lubanga zou vanmiddag om 16.00 uur verschijnen in een ICC-rechtszaal voor de kamer van vooronderzoek in de RDC-zaak. Die wordt voorgezeten door de Franse rechter Claude Jorda, een voormalig president van het Joegoslavië-Tribunaal, bijgestaan door zijn collega-rechters Akua Kuenyehia (Ghana) en Sylvia Steiner (Brazilië).

De rechters zullen zich ervan vergewissen dat Lubanga zijn rechten heeft begrepen. In tegenstelling tot wat bij het Joegoslaviëtribunaal gebruikelijk is, zal Lubanga niet meteen worden gevraagd schuldig of onschuldig te pleiten op punten van een tenlastelegging. Tussen de partijen komt een debat over de beschuldigingen in het arrestatiebevel. Volgens griffier Bruno Cathala moet nog blijken welke concrete invulling de rechters zullen geven aan de ICC-procedureregels die,helemaal nieuw” zijn, aldus de Franse jurist. Ook is nog onduidelijk of er een juridisch vertegenwoordiger van de slachtoffers van oorlogsmisdaden in de rechtszaal zal zijn.

Moreno herinnerde er zaterdag tijdens een persconferentie aan dat er al honderd jaar „gedroomd” wordt van een permanent internationaal strafhof voor de berechting van oorlogsmisdadigers. Met de arrestatie van de eerste ICC-verdachte „wordt deze droom werkelijkheid.”

Tot de voorlopers van het ICC behoren de militaire tribunalen van de overwinnaars van WO II in Neurenberg en Tokio, evenals de tijdelijke VN-tribunalen voor ex-Joegoslavië en Rwanda in respectievelijk Den Haag en Arusha.