„Stel: zowel het inkomen als de prijzen verdubbelen. Kunt u dan meer, minder of hetzelfde kopen?” Of: „Wie loopt het meeste risico: iemand die één belegging aanhoudt of iemand die zijn vermogen spreidt over meer soorten beleggingen?” Deze en andere eenvoudige vragen over rente, inflatie en beleggen heeft De Nederlandsche Bank (DNB) recent aan 1500 Nederlanders voorgelegd.De uitkomsten stemmen weinig vrolijk. Slechts 5,9 procent van de ondervraagden kan de acht vragen over beleggen foutloos beantwoorden. Verder laat 60 procent bij de vragen over rente en inflatie een steekje vallen. Zo weet een kwart niet dat de koopkracht gelijk blijft als zowel het inkomen als de prijzen verdubbelen.

Bijzonder detail is dat vooral vrouwen slecht scoren. „De kennis van vrouwen blijft ver achter”, zo concludeert DNB. Slechts 8 procent van de vrouwen had zeven of acht vragen over beleggen goed, tegen 35 procent van de mannen. Verder behalen hoger opgeleiden betere scores, maar ook zij maken forse missers. Als de rente stijgt, zal dan bijvoorbeeld de koers van obligaties stijgen of dalen?

Terwijl aan de ene kant consumenten moeite hebben met financiële vragen, legt de overheid juist steeds meer verantwoordelijkheden op het bordje van de burger. De levensloopregeling, gewijzigde pensioenstelsels en het nieuwe zorgstelsel: consumenten moeten keuzes maken. Een keuze waartoe ze niet in staat zijn.

De uitkomsten van het DNB-onderzoek komen voor woordvoerder Seger Pijnenburg van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) niet als een verrassing. „Wij hebben dezelfde ervaring.” De toezichthouder doet regelmatig onderzoek onder consumenten. De uitkomsten geven eenzelfde beeld.

Zo geven testpanels aan dat de financiële bijsluiter, een verplichte toelichting over rendementen, kosten en risico’s van een financieel product, voor velen nog niet eenvoudig genoeg is. Om die reden moet sinds 20 februari bij de verkoop van financiële producten aan nieuwe voorschriften worden voldaan. In reclamefolders gaat de nieuwe tekst ”Loop geen onnodig risico. Lees de Financiële Bijsluiter” verwijzen naar de toelichting. Verder geeft de zogeheten risicometer in één oogopslag een indicatie van de risico’s van het product.

De AFM houdt toezicht op de toepassing van deze voorschriften, maar biedt zelf ook hulpmiddelen. Consumenten kunnen op de site van de AFM zelf onderzoeken hoe zij financiële beslissingen nemen. De uitkomsten van deze financiële besliswijzer variëren van het oordeel beheerst tot adviesgevoelig. In het laatste geval is het zeker zinvol een financieel adviseur in te schakelen.

Alle toelichtingen, wetten en regels ten spijt, financiële brokken kan de AFM niet in alle gevallen voorkomen. „We bieden een gemakkelijke site, veel productinformatie en we houden toezicht op de aanbieders. Onverantwoord gedrag kunnen we echter niet tegenhouden. Er blijven mensen die op een middagje een complex product afsluiten zonder zich in de gevolgen te verdiepen.”

Zie ook: www.afm.nl/consumenten.