„Mijn kleine broer zou niet zo ellendig aan zijn einde zijn gekomen als hij een kuur met aidsremmers had gekregen”, zegt Bernard Niyonzima, een buschauffeur in de Rwandese hoofdstad Kigali. „Denken de mensen die verantwoordelijk zijn voor de verdeling van de medicijnen dat we zo dom zijn dat we niet zien dat de armen gediscrimineerd worden?”Het cijfer dat de Nationale Commissie voor Aidsbestrijding (CNLS) noemt, stuit op ongeloof en verontwaardiging bij Rwandese organisaties. „Negen op de tien aidspatiënten slikken ze? Klopt niet, zegt voorzitster Mireille Uwamwezi van Twisungane, een niet-gouvernementele organisatie (ngo) die werkt rond aids in het district Rusizi, in het zuidwesten van Rwanda. „Dit soort van zelfingenomenheid is karakteristiek voor bepaalde overheidsdiensten. Men houdt geen rekening met de mensen die minder geld hebben.” Uwamwezi is zelf seropositief en verloor haar man aan aids.

Een behandeling met aidsremmers kost in Rwanda momenteel 25 euro per maand. Dat is tien keer minder dan vroeger. De Rwandese overheid heeft de kosten voor patenten kunnen drukken.

Maar voor de modale Rwandees blijft 25 euro per maand een heel bedrag. „Kijk, ik verdien maar 30.000 frank (45 euro) per maand”, zegt Philomène Mukunde, een vlechtster in een kleine kapsalon in Kigali die seropositief is. „Ik kan het me niet veroorloven om aidsremmers te kopen. Ik moet ook nog eten en kleren kopen!”

De ngo Twisungane verwijt de autoriteiten gebrek aan transparantie. „De verdeling van aidsremmers gebeurt arbitrair. Er is nooit enige transparantie geweest. De regering kijkt niet genoeg toe of de hulp efficiënt wordt verleend.”

De CNLS is geen toonbeeld van openheid. De basisgegevens over hiv en aids zijn niet openbaar, luidt het antwoord als op vragen om de cijfers achter de cijfers te mogen inkijken.

De overheidsinstelling spreekt echter tegen dat de verdeling arbitrair gebeurt. „Patiënten die aidsremmers willen gebruiken, moeten een toelating hebben die getekend is door een commissie van vijf personen. Er is één commissie per gezondheidsdistrict”, zegt dokter Kitoko Mbuguje, een van de directeuren van de CNLS. De overheidsinstelling TRAC verdeelt de aidsremmers over 200 ziekenhuizen en gezondheidscentra.

Rwanda ontvangt behoorlijk wat geld voor aidsbestrijding. Zo kreeg Rwanda honderden miljoenen dollars van het wereldwijde fonds tegen aids, malaria en tbc. Dat geld wordt niet altijd even efficiënt besteed. „Er zijn gevallen geweest van projecten waarbij er misbruik is geweest. We eisen nu harde garanties van aidsgroepen dat de middelen beter besteed worden”, zegt Mbuguje.

De recentste cijfers tonen aan dat 3 procent van de Rwandezen of 17 procent van de seksueel actieve bevolking eind 2005 drager van het virus is. In hoofdstad Kigali is 13,5 procent seropositief.