Het voorstel is onderdeel van de meest ingrijpende reorganisatie van de geestelijke gezondheidszorg in Groot-Brittannië in veertig jaar. Het wetsvoorstel maakt ook de opname en behandeling van ernstig geestelijk zieke mensen tegen hun wil mogelijk.

Volgens de huidige regels is verplichte behandeling alleen mogelijk als een patiënt al in het ziekenhuis is opgenomen. Het nieuwe voorstel voorziet ook in verplichte handeling buiten het ziekenhuis. De betreffende patiënt krijgt eerst een behandelingsplan voorgeschoteld. Als de betrokkene niet wil meewerken, zal een speciaal medisch tribunaal na vier weken besluiten of de patiënt een verplichte behandeling krijgt opgelegd. Na zes maanden en na een jaar wordt de beslissing opnieuw tegen het licht gehouden. Patiënten kunnen tegen elke uitspraak in beroep gaan.

Het wetsvoorstel is van toepassing op een brede groep van geesteszieken, variërend van anorexiapatiënten tot mensen met een manische depressie of een persoonlijkheidsstoornis. Tot nu toe was het niet mogelijk mensen met een persoonlijkheidsstoornis op te sluiten omdat zij als onbehandelbaar werden beschouwd.

Volgens het ministerie van Volksgezondheid heeft de wet in de praktijk slechts betrekking op een klein aantal personen. Zij vormen een bedreiging voor zichzelf of de gemeenschap. „De meeste mensen met geestelijke problemen vormen geen risico en de overgrote meerderheid zal nooit verplicht worden behandeld”, aldus minister van Volksgezondheid Jacqui Smith.

Dr. Evan Harris, woordvoerder voor gezondheidszaken van de Liberal Democrats, vindt dat de Labour-regering met de wetsvoorstellen de „balans tussen openbare veiligheid en burgerlijke vrijheden uit het evenwicht brengt.” „Het is schadelijk en teleurstellend dat de regering de noodzakelijke aanpassing van de gezondheidswetgeving uitvoert met repressieve wetten die erin voorzien mensen met ongeneeslijke persoonlijkheidsstoornissen op te sluiten”, aldus de politicus.

De Mental Health Alliance, die meer dan vijftig organisaties in de geestelijke gezondheidszorg vertegenwoordigt, reageerde eveneens teleurgesteld op de plannen van de regering, aldus de BBC. Door het dreigen met verplichte opnames en behandeling worden zieke mensen juist weggejaagd in plaats van dat zij hulp zoeken. Ook juristen hebben afwijzend op het voorstel gereageerd. Volgens Carolyn Kirby, vice-voorzitter van de Law Society, zal de wetgeving „duizenden mensen raken die er niet door geraakt zouden moeten worden.”

Organisaties voor slachtofferhulp hebben juist positief op de plannen van de Britse regering gereageerd. Volgens hen kan de nieuwe wetgeving ervoor zorgen dat veel geesteszieken „niet het crisispunt bereiken waardoor ze een risico voor hun medeburgers gaan vormen.”