Vlaanderen kon in de periode van maart tot en met mei slechts een minderheid van de zeventig aanmeldingen honoreren, vertelt Karel Henderickx, hoofd van de Vlaamse instellingen, maandag. Verdachten van zware delicten krijgen voorrang en zelfs zij worden soms heengezonden. Bij gewone boeven is dat eerder regel dan uitzondering, ook al zijn ze voor de twintigste keer opgepakt.

België is een land met verschillende regeringen: de federale overheid voor het land als geheel, een regering voor de Nederlandstaligen, voor de Franstaligen en voor de regio’s. Ze wijzen naar elkaar voor de oplossing.

Eigenlijk kent België helemaal geen jeugdstrafrecht. Er bestaat alleen een zwaar verouderde jeugdbeschermingswet uit 1965, die ervan uitgaat dat jongeren geen misdaden plegen. De rechter kan geen straf uitspreken maar hooguit een ’maatregel’ opleggen. Ze belanden niet in de bajes maar in een ’instelling’. Dat is niet langer realistisch, vindt een woordvoerder van justitie: „De jongeren zijn geëvolueerd sinds 1965. Ze zitten niet meer met pantoffels voor de haard een boek te lezen.”

Minister Verwilghen van Justitie wil jeugdstraffen mogelijk maken, maar de Walen steken een stok tussen de spaken. De Vlamingen zijn voor, maar Franstalig België, waar links in de meerderheid is, wil niets van ’repressie’ van jongeren weten. Het zijn ook vooral de Vlaamse kranten die schande spreken van de vrijgelaten jongeren. In Wallonië is het probleem net zo erg, maar het is er geen item.

Tot eind vorig jaar plaatste justitie jongeren voor wie geen plaats was, tijdelijk in een gevangenis voor volwassenen. Sinds 1 januari is dat verboden op grond van EU-regels. Dat leidde tot een stroom invrijheidsstellingen. Om de publieke woede te koelen, heeft premier Verhofstadt persoonlijk gewerkt aan een oplossing. Een oude legerkazerne in Everberg, vlakbij Brussel, werd razendsnel tot ’gesloten instelling’ omgevormd.

Everberg begint een nationale klucht te worden. De bewakers zijn in dienst van de federale overheid, terwijl de opvoeders in dienst zijn van de Franstalige of de Nederlandstalige gemeenschap. Bijna wekelijks leidt dat tot incidenten.

Vorige week kon een verdachte van een gewapende overval bij mensen thuis, eenvoudig ontsnappen door samen met zijn opvoeder door de bewakingssluis te lopen. De Franstalige opvoeder had hem kunnen tegenhouden, maar verklaarde doodleuk dat hij de bewaker niet is. De Franstalige overheid verdedigt hem.

Volgens Henderickx is een maatschappelijk debat nodig om de kloof tussen Vlamingen en Walen te dichten. Pas dan wordt duidelijk hoeveel nieuwe opvangplaatsen er nodig zijn. „Welke jongeren willen we opsluiten? Zo’n debat komt maar niet van de grond.”