Toch zijn in 2005 opnieuw 5 miljoen mensen besmet geraakt met het aidsvirus. Dat brengt het totale aantal infecties boven de 40 miljoen. Het aantal was nog nooit zo hoog.Dat is maandag gebleken uit het jaarlijkse rapport over hiv en aids van de Verenigde Naties en de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). De schattingen van het aantal besmettingen lopen bij verschillende organisaties overigens uiteen van 40 tot 70 miljoen.

De VN en de WHO constateren dat meer mensen toegang tot zorg en medicijnen hebben en dat het erop lijkt dat voorlichting in sommige landen leidt tot voorzichtiger omgaan met drugsspuiten en seksualiteit. Aids heeft desondanks dit jaar 3,1 miljoen mensen het leven gekost, onder wie 0,5 miljoen kinderen. Afrika is en blijft het zwaarst getroffen. Daar stierven 2,4 miljoen mensen aan de ziekte.

De organisaties waarschuwen dat het virus epidemische vormen gaat aannemen in het oosten van Europa, Centraal-Azië en Oost-Azië en dat de verspreiding versnelt in het zuiden van Afrika. In Zimbabwe, Uganda en Kenia neemt het aantal besmettingen van zwangere vrouwen af, maar in Mozambique en Swaziland is sprake van een stijging. Zeker 85 procent van de Zuid-Afrikanen die medicijnen nodig heeft, krijgt die niet.

In sommige landen lijken mensen veiliger met seksualiteit om te gaan, hoewel in de VS en enkele Zuid-Amerikaanse landen het virus zich vooral verspreidt door onveilige seks tussen mannen. Een kwart van de hiv-patiënten daar beseft niet eens geïnfecteerd te zijn. Onveilige seks en besmette drugsspuiten leidden tot een flinke toename van hiv en aids in Latijns-Amerika, vooral onder vrouwen. Wereldwijd hadden in 2003 16,5 miljoen vrouwen een hiv-infectie, dit jaar zijn dat er maar liefst een miljoen meer.

In Azië deed zich een vijfde van alle nieuwe besmettingen voor. China en Birma doen te weinig aan het bestrijden van hiv en aids, aldus het rapport. China blijkt niet in staat om iedereen de juiste medicijnen te geven. Het virus is in het hele land te vinden, vooral door prostitutie en drugsspuiten. Thailand doet het beter, laten de cijfers zien.

De Verenigde Naties roepen ook het Midden-Oosten ertoe op werk te maken van aidsbestrijding. Daar en in Noord-Afrika neemt het aantal infecties toe. De gezondheidsinstanties smeken om beter inzicht in de verspreiding van hiv. Sudan is er het slechtst aan toe. Voorlichting is daar nauwelijks doorgedrongen. Slechts 5 procent van de vrouwen bleek te weten dat een condoom een infectie kan tegengaan. Ruim twee derde van de vrouwen had nog nooit van een condoom gehoord of zoiets gezien, bleek uit recent onderzoek.

Peter Piot, hoofd van het Unaids-programma, zei blij te zijn dat sommige landen vooruitgang boeken. Maar het is nog steeds niet genoeg om de epidemie wereldwijd de baas te worden. Sinds aids begin jaren ’80 opdook, zijn er al 25 miljoen mensen aan gestorven.

Piot zegt te geloven dat er ook in Oost-Afrika positieve ontwikkelingen zijn, maar die waren niet hard genoeg om ze al in het huidige verslag te melden.

Actievoerders riepen gisteren de rijke landen ertoe op diep in de buidel te tasten. Simon Wright van het in Londen gevestigde ActionAid zei dat de positieve ervaringen met preventie voor de rijke landen een stimulans moeten zijn „hun beloften waar te maken.”