Integriteit staat volop in de belangstelling. Er wordt zelfs gesproken van integriteitsmanagement. Integriteit is een peiler van formaat voor het echte duurzame ondernemen. Sterker nog: het fundeert zich uiteindelijk op het Woord. Integriteit staat immers niet alleen voor het ontbreken van onoorbare praktijken zoals fraude en diefstal, maar ook voor een zorgvuldige omgang met mensen en bedrijfsmiddelen. Daarbij is geen ruimte voor zaken als sjoemelen, roddelen en pesten.Exorbitante salarissen, handel met voorkennis, gesjoemel met winstcijfers. Dat het publiek dat niet langer pikt is een symptoom van de veranderende verhoudingen in de samenleving, denken bedrijfsethici. Bedrijven zijn maatschappelijke organisaties geworden en hun beslissingen zijn maatschappelijke keuzes.

Veel organisaties onderschrijven dan ook het belang van integriteit. Maar als het aankomt op het daadwerkelijk creëren van een doeltreffend beleid laten nogal wat bedrijven het afweten. In feite is er sprake van een moreel-ethisch vacuüm binnen een deel van het Nederlandse bedrijfsleven.

De oorzaak hiervan kan worden gezocht in het onder de paarse kabinetten bejubelde en inmiddels doorgeschoten individualisme. Maatschappelijke binding en sociale controle zijn afgenomen. Steeds minder mensen hebben boodschap aan de Boodschap. De loyaliteit van managers en medewerkers is minder vanzelfsprekend dan vroeger.

Niets menselijks is het bedrijfsleven vreemd. De ontwikkelingen die binnen het geheel van de samenleving waarneembaar zijn komen ook in organisaties tot uitdrukking. Daarmee zijn ondernemingen kwetsbaarder geworden voor integriteitsrisico’s.

Als reactie op de ontwikkeling binnen samenleving en bedrijfsleven is er sprake van een sterke toename van het aantal bedrijfscodes. In vijf jaar tijd is hun aantal verdrievoudigd. Met een (ethische) bedrijfscode kan de onderneming aangeven voor welke missie, kernwaarden, normen en regels zij staat. Op naleving van de code wordt vaak serieus gelet. Maar daar mag het niet bij blijven. Bij integriteit gaat het niet alleen om procedures en regels. Het gaat veel meer om leiderschap en bedrijfscultuur.

Een bedrijfscode als instrument voor integriteitsmanagement werkt als normatief kader naar medewerkers en externe relaties. Voor de motivatie is het zaak als bedrijfsteam eerst alle situaties in kaart te brengen. Ook de grijze gebieden. Die blijken er meer te zijn dan gedacht. Dan komt het aan op een vast ijkpunt dat als norm wordt gebruikt. Inderdaad, Gods Woord. Dat geeft de bezieling voor het juiste gedrag. Hierin mag de leidinggevende de leiding nemen.

Integriteit in organisaties staat of valt met het handelen van medewerkers, maar in de eerste plaats van leidinggevende zelf. Een goede leidinggevende hoort alert te zijn op integriteitrisico’s. Het op orde hebben van de administratieve organisatie is daarbij een preventieve maatregel.

Integriteit behoort tot de karaktereigenschappen die medewerkers het belangrijkste vinden voor hun werkgever. Ook belangstelling en christelijke bewogenheid voor het persoonlijk wel en wee scoren hoog. Integriteit vormt de basis van vertrouwen.

Eerlijk duurt het langst. Integriteit valt eigenlijk beter voor te leven dan te managen, ondanks structuren die niet mogen ontbreken. Het is echter een hoge roeping die moeizaam gestalte krijgt. Het vraagt om veel omgang met de Onkreukbare.

De auteur is werkzaam bij de RMU als adviseur werkgevers en zelfstandigen.