Vooral in Turkije blijft een wakend oog nodig voor de invloed van het leger op het bestuur. Ook moet de uitvoering van tal van nieuwe wetten op het gebied van mensenrechten in de praktijk nog bewezen worden. Martelingen blijken in de praktijk nog steeds voor te komen.Wel is Turkije volgens Brussel nu een functionerende markteconomie. De status van markteconomie is een belangrijke voorwaarde om aan te kunnen sluiten bij de EU. Kroatië dient verder meer te doen aan de integratie van de Servische minderheid en de positie van Roma–zigeuners. Ook loopt Kroatië erg ver achter op milieugebied.

Ondanks een verbetering van het Kroatische rechtssysteem blijft een „zeker vooroordeel” bestaan tegenover Servische oorlogsmisdadigers. Vorige maand besloot de EU om na Turkije ook met Kroatië formele onderhandelingen over lidmaatschap aan te gaan, omdat Zagreb inmiddels goed samenwerkt met het Joegoslavië–Tribunaal in Den Haag bij de opsporing van de van oorlogsmisdaden verdachte Kroatische generaal Gotovina.

De gesprekken met Turkije en Kroatië kunnen de komende maanden pas echt op gang komen. Daarvoor moeten experts aanduiden op welke gebieden er al zoveel vooruitgang is geboekt om over die ’hoofdstukken’ later formele besprekingen te beginnen. De Commissie noemde woensdag ook geen data voor toetreding. Voor Turkije zal dit echter pas na 2013 het geval kunnen zijn, omdat eerst een grote hervorming van het Europese landbouwbeleid nodig is om een grote nieuwe lidstaat te kunnen verwelkomen.

Macedonië diende vorig jaar officieel een aanvraag in om lid te kunnen worden van de EU. Ondanks vooruitgang op tal van terreinen ziet Europees commissaris Rehn (uitbreiding en westelijke Balkan) nog geen aanleiding om een begin van lidmaatschapsonderhandelingen voor te stellen.

Wel zegt hij dat het land kandidaat–lid kan worden „zodra aan de eisen van kandidaten is voldaan”. Daar zouden ook de EU–regeringsleiders nog mee moeten instemmen. Macedonië dient overigens zelf met Griekenland, eventueel via bemiddeling van de Verenigde Naties, een compromis zien te vinden over de naam van het land. De Grieken willen niet dat het land Macedonië heet, omdat Griekenland ook een regio Macedonië heeft.

Een datum voor het begin van onderhandelingen over lidmaatschap met Macedonië wilde Rehn niet noemen. „In het algemeen noemen wij nu beter geen data, omdat de EU geen nieuwe verplichtingen kan en wil aangaan”, aldus Rehn woensdag tijdens een persconferentie. De Finse eurocommissaris ontkende wel dat de EU door de neestem tegen de Europese grondwet in Nederland en Frankrijk extra voorzichtig is geworden wat betreft uitbreiding.

De andere landen op de westelijke Balkan praten met Brussel over het afsluiten van zogeheten associatie– en stabilisatieakkoorden, voorportalen voor het indienen van een aanvraag tot lidmaatschap. Bosnië–Herzegovina heeft overigens al zo’n verdrag afgesloten. Servië–Montenegro kan pas zo’n verdrag afsluiten als het evenals Kroatië volledig meewerkt met het Joegoslavië–Tribunaal. Uitlevering van de verdachten van oorlogsmisdaden Karadzic en Mladic is daarvoor geen strikte voorwaarde.

Ook in de Balkanlanden is er sprake van enige vooruitgang, maar vooral de strijd tegen de corruptie dient te worden opgevoerd. Ook moet er eerst een beter politieapparaat en administratief systeem komen, voordat Bosnië–Herzegovina, Servië–Montenegro en Albanië ook maar aan lidmaatschap kunnen denken.
Kosovo, dat nu onder bestuur staat van de Verenigde Naties, is voor Brussel een probleem apart. Eerst moet er duidelijkheid komen over de status van de regio en de relatie met Servië–Montenegro. Officieel vormt het geheel nog één land, maar in de praktijk vaart Kosovo een zelfstandiger koers. Albanezen en Serviërs leven in Kosovo ook volledig langs elkaar heen.

De Europese Unie trekt dit jaar overigens al ruim 1,3 miljard euro uit voor hulp aan de kandidaat–lidstaten en de landen op de westelijke Balkan. Over Roemenië en Bulgarije is eerder dit jaar al besloten dat zij in 2007 of 2008 kunnen toetreden tot de EU, afhankelijk van de vraag of zij ver genoeg gevorderd zijn in de strijd tegen corruptie.