Het begon al half augustus, toen minister Veerman van Landbouw een ophokplicht voor scharrelkippen afkondigde, om besmetting door overvliegende trekvogels te voorkomen. Dat organisaties als Wakker Dier daar niet van gecharmeerd waren, was te verwachten.Dat ook experts van de Europese Unie de Nederlandse maatregel overdreven noemden, was echter vreemd. Ze noemden het risico van trekvogels miniem tot laag. Intussen is duidelijk dat Veerman de situatie beter ingeschat had dan zijn Europese collega’s.

In de daarop volgende weken luidden virologen regelmatig de alarmklok en wezen ze op het gevaar dat het vogelgriepvirus niet alleen overslaat op mensen maar ook besmettelijk wordt. Ze maakten vergelijkingen met een tikkende tijdbom en met de Spaanse griep begin vorige eeuw.

Minister Hoogervorst van Volksgezondheid haastte zich om, in navolging van zijn Europese collega’s, de bevolking tot kalmte te manen. We praten niet over een ziekte bij mensen maar over een dierziekte met een beperkt risico voor de mens, zei hij; die deskundigen moeten vooral geen paniek zaaien.

Maandag zei de voorzitter van de Wereldgezondheidsorganisatie echter dat zo’n pandemie zich elk moment kan voordoen. Gisteren werd de verwarring nog groter: voedseldeskundigen van de Europese Unie adviseren consumenten geen rauwe eieren of ongaar pluimveevlees te eten in verband met de vogelgriep. Zo’n bericht wekt de indruk dat besmetting met het virus via de voedselketen kan verlopen, terwijl het ministerie van Volksgezondheid zegt dat dat in principe niet mogelijk is. Verspreiding van het virus gebeurt via contact met mest, zegt het RIVM.

Ook de maatregelen die de overheid treft lijken niet zo eenduidig: handelaren mogen geen exotische vogels meer importeren, maar particulieren wel.

De tegenstrijdige berichten en maatregelen zijn uiteraard het gevolg van de verschillende belangen die spelen. Toch is het een slechte zaak dat overheid en deskundigen op zo’n manier naar buiten treden. Dat wekt de indruk dat men het in Den Haag of Brussel kennelijk ook niet meer weet.

Is er nu wel of niet reden tot paniek? Er is op z’n minst grote reden tot zorg. Niet alleen voor een uitbraak van vogelgriep in Nederland -pluimveehouders herinneren zich de ruimingen van twee jaar geleden nog heel goed- maar ook voor de gevaarlijke menselijke variant ervan. Nederland en een groot deel van Europa hebben hun zaakjes inderdaad wel op orde, maar dat geldt allerminst voor de landen in de derde wereld.

De conferentie over vogelgriep in Canada leverde niet meer op dan een oproep tot mondiale samenwerking, maar de handen moeten nu snel uit de mouwen. De Aziatische Ontwikkelingsbank becijferde vorige week al dat de gevolgen van zo’n pandemie in de landen rond de Stille Oceaan zo dramatisch zullen zijn dat de nasleep van de tsunami van vorig jaar erbij verbleekt.