Enkele uren voordat de 1550 afgevaardigden in een enorme tent bijeenkwamen, trok oud-president Burhanuddin Rabbani zijn kandidatuur in. Maandag liet de 87-jarige ex-koning Mohammad Zahir Shah al weten geen rol in de regering te ambiëren en de kandidatuur van Karzai te steunen.

De vergadering had eigenlijk maandagochtend al moeten beginnen. Het uitstel werd veroorzaakt door het verzet van etnische Tadzjieken, die de huidige interim-regering domineren, tegen iedere rol in de regering voor ex-koning Zahir Shah, een Pathaan. Zahir Shah en oud-president Rabbani hebben waarschijnlijk afgezien van hun kandidatuur in ruil voor kabinetsposten voor hun bondgenoten.

De politieke spelletjes op het laatste moment wekten bij veel afgevaardigden de indruk dat de verkiezing van de nieuwe regering door het huidige interim-kabinet en onder druk van de Verenigde Staten is voorgekookt. „Dit is geen democratie”, zei de minister van Vrouwenzaken Sima Samar na afloop van de eerste vergadering van de loya jirga. „Dit zijn marionetten. Alles is al besloten door de machtige partijen.”

Een Europese diplomaat zei dat veel afgevaardigden het gevoel hebben dat hun rechten worden geschonden. Vooral de terugtrekking van de ex-koning kwam hard aan. „Het is aan ons om te beslissen welke rol de koning moet krijgen”, zei een afgevaardigde.

Interim-premier Hamid Karzai, zich duidelijk bewust van de grote steun voor de ex-koning onder de bevolking, prees Zahir Shah uitvoerig in zijn toespraak tot de loya jirga. Zahir Shah krijgt de titel ”vader der natie” en veel van de voorrechten van een koning. Zo zal de ex-koning het parlement openen en mag hij titels en onderscheidingen verlenen. Ook mag hij weer zijn intrek nemen in het koninklijk paleis, zei Karzai.

Eerder had de voorzitter van de loya jirga, Ismail Qasim Yar, in zijn openingstoespraak gezegd dat de vergadering streeft naar nationale eenheid, vrede en wederopbouw. „Wij hopen dat deze loya jirga de problemen kan oplossen waar ons land 23 jaar lang mee te kampen heeft gehad.”

Na een schorsing van een halfuur werd de vergadering officieel geopend door de ex-koning. „Ik ben hier om mijn land te dienen na lange jaren van afwezigheid”, zei Zahir Shah, gezeten achter een door Afghaanse vlaggen geflankeerde tafel. „Bij Gods wil ben ik na 29 jaar ballingschap terug in mijn land, met mijn volk.” De ex-koning riep de afgevaardigden op zich in te zetten „voor de eenheid en de onafhankelijkheid van Afghanistan.” „Mijn enige wens is dit land vrede, nationale eenheid en verzoening te brengen.”

Na twee uur werd de vergadering gesloten. Vandaag kwamen de afgevaardigden opnieuw bijeen.

De verkiezing van een nieuw staatshoofd is een van de eerste punten op de agenda van de loya jirga. Verder moet de vergadering een overgangsregering kiezen, die een grondwet gaat opstellen en verkiezingen zal voorbereiden.

De huidige minister van Binnenlandse Zaken Yunus Qanooni bood dinsdag aan zijn invloedrijke post ter beschikking te stellen. Volgens diplomatieke bronnen hebben de Amerikanen een voorkeur voor Mohammed Arif, de huidige chef van de inlichtingendienst en een voormalig commandant van de Noordelijke Alliantie. De minister van Binnenlandse Zaken heeft onder meer te maken met de jacht op leden van al-Qaida en de Taliban.