Opiniepeilers hebben niet door hoe jonge kiezers de peilingen onbetrouwbaar maken, verzekert minister van Buitenlandse Zaken Mogens Lykketoft. „Jongeren die voor het eerst naar het stemhokje gaan, zweven heel gemakkelijk van de ene naar de andere partij. Ze staan tot de laatste minuut open voor beslissende impulsen."

Lykketoft debatteerde met Thor Pedersen van Venstre. Een botsing tussen de twee oudste partijen van Denemarken, uit 1870 en 1871. De tegenstellingen van toen zijn overbrugd, maar de kloof lijkt nu weer even groot als toen. Het buitenlandervraagstuk, het asielbeleid en de ontwikkelingshulp vormen de grootste splijtzwammen. Deze thema’s domineren ook het debat met de scholieren.

Niet dat alle jongeren zo’n geweldige belangstelling tonen voor het politieke debat dat voor hun ogen wordt gevoerd. Zeker, enkelen letten op, anderen zijn met iets anders of met elkaar bezig. Wel klapt en joelt ieder mee als een oplettende medescholier inzet.

Petra, 18 jaar en nieuwe kiezer, zit achter in de zaal en neemt alles goed in zich op. „Ik vind het leuk om te zien hoe ze duelleren. Hoe ze doen alsof ze alles en ook zichzelf volledig onder controle hebben. Terwijl dat helemaal niet zo is. Vooral Pedersen is helemaal vergeten dat hij tegen jongeren spreekt. Lykketoft doet het wat dat betreft beter. Maar toch stem ik op geen van beiden, maar op het sociaal-liberale Radikale Venstre."

Na afloop heeft Lykketoft een goed gevoel over het debat. „Gerekend naar het applaus en gejuich heb ik gewonnen."

Zelfstandig
Het valt de minister van Buitenlandse Zaken ook op dat de jongeren goed geïnformeerd zijn. „Ze stelden heel precieze vragen. Deze generatie jongeren heeft een anti-autoritaire opvoeding gehad en denkt zelfstandig. Dat merk je aan de vrijmoedige manier waarop ze onderwerpen aan de orde stellen."

Of er veel ondersteuners van de sociaal-democraten tussen zitten, weet Lykketoft niet. „Bij de vorige verkiezingen in 1998 had het linkse blok veel steun van nieuwe kiezers. Hoe het nu gaat, is moeilijk te voorspellen. In de opiniepeilingen liggen we jammer genoeg achter. Het rechtse blok heeft de steun van 57 procent, tegenover 43 voor het regerende linkse blok. Deze laatste week is dus bepalend."

Naast de jongeren bestaat er nog een andere groep zwevende kiezers, weet Lykketoft: de buitenlanders. „Vaak wordt gedacht dat deze mensen net zo stemmen als de autochtone Denen, maar dat is niet zo. Zij stemmen vrij massaal op dezelfde partij. Voor ons komt het een beetje ouderwets over om groep of klasse je stemgedrag te laten bepalen in plaats van individuele overtuiging. Wel wisselt men in deze groep gemakkelijk van verkiezingen tot verkiezingen. Daarom geven we ook die groep speciale aandacht."

Extreme groepen
Er bestaat nog veel onduidelijkheid over welk blok de ‘nieuwe Denen’ dit jaar steunen. Lykketoft vindt het echter onbegrijpelijk dat er nog allochtonen zijn die rechts stemmen. „De gematigde rechtse partijen, de liberalen en de conservatieven zijn totaal mislukt in hun taak om duidelijk te maken wat hen onderscheidt van de extreem rechtse Dansk Folkeparti. Integendeel, in plaats van de DF te bestrijden, helpen ze de DF om het integratiebeleid van de regering verdacht te maken. Door telkens te roepen dat wij niet streng genoeg zijn tegen buitenlanders, roept men verkeerde gevoelens op en vergroten de gematigde rechtse partijen de steun voor de extreme groepen. Door dit thema steeds kunstmatig op de agenda te houden, dragen zij een grote verantwoordelijkheid voor de groei van extreem rechts."

Deze opstelling van de liberalen en conservatieven zorgt er volgens Lykketoft voor dat het buitenlandervraagstuk steeds een open wond blijft in de Deense politiek. Het heeft er alles van weg dat de regering het integratieprobleem niet kan oplossen. „Dat lijkt misschien zo, maar als je de cijfers ziet, klopt dat niet. Onze sociaal-democratische partij zit acht jaar in de regering. In die tijd is de werkloosheid onder buitenlanders gedaald van 33 naar 16 procent. Terwijl er in die tijd natuurlijk heel veel nieuwe immigranten zijn bijgekomen. Natuurlijk, het is nog veel hoger dan onder Denen, maar het gaat de goede kant op. Ons beleid is dus niet zo hopeloos als men wel beweert. Ik ben zelfs heel optimistisch over de kansen van ons integratiebeleid."

Referendum
Lykketoft heeft in het afgelopen jaar vaak in het buitenland moeten uitleggen dat de Denen in een referendum de euro wegstemden. „Onze samenleving is zo sterk Europees, en dan toch zo’n deprimerende uitslag. Zelfs ik begrijp dat niet, dus kan ik het ook nauwelijks uitleggen in het buitenland."

Lykketoft hoopt dat de hele situatie rond de euro verandert, zodat hij de Denen kan vragen de zaak nog eens te overdenken. „Als Groot-Brittannië nu zegt toch mee te doen, of –nog beter voor ons– Zweden. Dan is er voor de kiezers misschien reden om een andere keus te maken. Op een andere manier kan het niet. Je kunt moeilijk elk halfjaar een referendum over hetzelfde onderwerp houden."