Het wezen van mystiek (of het nu om christelijke mystiek gaat of anderszins) is de kunst van het mediteren, ofwel contemplatie. Het contemplatieve gebed wint snel aan populariteit en wordt in evangelische kringen steeds breder geaccepteerd. Het is daarom van belang helder te krijgen wat er wordt aangeprezen en waarom we bezorgd zijn.Het gebed dat we in de Bijbel aantreffen, is rationeel, verstandelijk en ontspruit aan ons denken. Gebrabbel, onbedachtzame of woordeloze gebeden vinden we echter niet in de Schrift, wat men ook beweert.

Het contemplatieve gebed heeft zijn oorsprong in de mystiek. Het vormt het wezen van het hindoeïsme en het boeddhisme en wordt vaak simpelweg meditatie genoemd.

Ontlediging
Het begint met ontlediging: de geest moet leeg worden gemaakt om één te kunnen worden met God. Het thema dat daarbij voortdurend terugkeert, is dat de eenwording met God plaatsvindt ín onszelf, door middel van contemplatief gebed. Stilte is dan ook een kenmerk van contemplatie dat benadrukt wordt. Daarnaast is verbeelding erg belangrijk voor de mystiek: door verbeelding moet men contact leggen met God. Dus door contemplatief gebed moet iemands geest leeg worden, om vervolgens vervuld te worden met verbeeldingservaringen van Christus, met als resultaat (zegt men) dat God de bron van ons handelen en onze woorden wordt.

De technieken die worden gebruikt zijn dezelfde als die van oosterse religies, bij velen bekend door media-aandacht voor yoga en transcendente meditatie. Daarbij horen bepaalde instructies, zoals: Kies een woord (bijvoorbeeld Jezus of Vader) als een middelpunt voor contemplatief gebed. Herhaal het woord in stilte in jezelf gedurende een bepaalde tijd (zeg, twintig minuten), totdat het lijkt alsof je hart het vanzelf herhaalt, net zo natuurlijk en ongemerkt als je ademhaling. Bij deze contemplatieve handeling doe je uiteindelijk niets: eenvoudigweg rusten in de nabijheid van God.

Sleutel tot deze ervaring is dus het repeteren van woorden of korte zinnen (een mantra). Het herhalen van de mantra zorgt voor een lege geest. Met het hart geopend voor allerlei stemmen, visioenen of verbeeldingen treedt de persoon in kwestie de mystieke staat, zo geprezen in het mysticisme, binnen.

Geschreven openbaring
In de Schrift vinden we zulke instructies echter niet terug. Nergens lezen we dat God ons kennis geeft door spirituele ervaring. Kennis van geestelijke zaken is altijd gerelateerd aan Gods geschonken openbaring, het geschreven Woord. Zowel het oude als het moderne mysticisme echter zit boordevol veronderstelde openbaringen van God. Dat is tegelijk de aantrekkingskracht: God wil je persoonlijk ontmoeten in je ziel en je dingen meedelen die niet in de Schrift staan.

Dit is een van de grootste gevaren van de mystiek: dat je buiten de Bijbel om Gods woord zou kunnen horen en gehoorzamen. Het Nieuwe Testament daarentegen laat ons een spiritualiteit zien die voortkomt uit de bekering door de inwonende kracht van de Heilige Geest - allemaal gebaseerd op de openbaring van de Schrift. Als God had gewild dat we Hem zouden ontmoeten door middel van mystieke handelingen zoals het contemplatieve gebed, waarom heeft Hij dan geen voorbeelden en voorschriften gegeven? Zou de Heilige Geest bij het inspireren van de Bijbel vergeten zijn één of twee hoofdstukken toe te voegen over mystiek, spirituele oefeningen en meditatie op oosterse wijze?

Overstroming
Als de mystieke praktijk zoals hierboven beschreven beperkt zou zijn tot een kleine christelijke subcultuur, dan zouden we er niet zo veel aandacht aan hoeven te besteden. Helaas hebben deze dingen echter de hoofdstroom beïnvloed. Meer en meer organisaties, hogescholen en seminaries verkondigen de superioriteit van het mystieke christendom. Mysticisme en contemplatief gebed sijpelen van alle kanten door in evangelische kringen en er kon best eens een overstroming volgen. Het is nodig dat we voorbereid zijn om het christelijk geloof te verdedigen tegen deze hoogst gevaarlijke pervertering van het bijbelse christendom.

De auteur is predikant van de Southern View Chapel, Springfield, Illionis, Verenigde Staten.

Deze bijdrage is een vertaalde en sterk ingekorte versie van een artikel in de Evangelical Times, dat met toestemming is overgenomen.