De Turkse minister van Buitenlandse Zaken, Abdullah Gül, vloog maandagavond speciaal naar Luxemburg om samen met zijn EU-collega’s een korte ceremonie bij te wonen, waarmee de onderhandelingen plechtig van start gingen.De EU-lidstaten konden het maandag maar ternauwernood eens worden over een gezamenlijke uitgangspositie voor de toetredingsonderhandelingen met Turkije.

Het verzet van Oostenrijk, dat er lange tijd voor pleitte om Turkije een partnerschap aan te bieden in plaats van volwaardig lidmaatschap, werd op het laatste moment gebroken. Turkije stemde na enige aarzeling ook in met de nieuwe tekst die de basis moet vormen voor de onderhandelingen, waarna minister Gül met een delegatie naar Luxemburg kon vertrekken.

Oostenrijk accepteerde volgens diplomaten uiteindelijk dat in het onderhandelingsmandaat van de EU komt te staan dat het doel van de onderhandelingen toetreding van Turkije tot de EU is. In Luxemburg ging maandag het gerucht dat het uiteindelijke door de knieën gaan van Oostenrijk veel te maken had met het oordeel van de aanklager van het Joegoslaviëtribunaal Carla Del Ponte over een ander EU-lid in spe, Kroatië.

Oostenrijk is groot voorstander van een EU-lidmaatschap van Kroatië. Het moest met lede ogen toezien hoe de EU het traject naar onderhandelingen met dat land over toetreding eerder dit jaar afsloot toen het tribunaal in Den Haag oordeelde dat de Kroatische overheid onvoldoende deed om gezochte oorlogsmisdadigers, met name generaal Ante Gotovina, uit te leveren.

Door dwars te liggen in de kwestie Turkije zou Oostenrijk getracht hebben de andere lidstaten deze week onder druk te zetten om ook snel toetredingsonderhandelingen te beginnen met Kroatië. Toen Del Ponte gistermiddag zei dat Kroatië inmiddels goed samenwerkt met het Joegoslavië-tribunaal konden de andere EU-lidstaten Oostenrijk beloven snel weer met de Kroaten rond de tafel te gaan zitten, aldus het gerucht, dat overigens werd ontkend door EU-functionarissen.

In Oostenrijk werd hoe dan ook ontstemd gereageerd op het buigen van minister van Buitenlandse Zaken Ursula Plassnik onder druk van de 24 andere lidstaten. Partijgenoten van de regerende ÖVP stelden dat ze wat uit te leggen had aan de Oostenrijkers. De oppositiepartijen in het Oostenrijkse parlement, zowel aan de linker- als aan de rechterkant, beschuldigden Plassnik en de ÖVP ervan de onderhandelingen over Turkije gebruikt te hebben om kiezers te trekken in deelstaatverkiezingen in Stiermarken van zondag. Het hielp de partij overigens niet: ze eindigde voor het eerst in zestig jaar als tweede achter de sociaal-democraten in de deelstaat.

Met het begin van de onderhandelingen met de EU is Turkije nog lang niet verzekerd van lidmaatschap van de unie. Het zal nog veel hervormingen door moeten voeren en bijvoorbeeld Grieks Cyprus als land moeten erkennen. Ook is een groot charmeoffensief nodig, want de overgrote meerderheid van de EU-burgers ziet niets in toetreding van Turkije. Bovenal moet het land nog heel lang wachten, want de onderhandelingen duren naar verwachting zeker een jaar of tien.