Op 15 september vloog een groep van zes Russische gevechtsvliegtuigen onder begeleiding van een A-50-radarvliegtuig over de Oostzee van Sint-Petersburg naar de Russische enclave Kaliningrad. De vliegtuigen hadden toestemming om via de luchtcorridor boven de Baltische staten Estland, Letland en Litouwen te vliegen. Zonder problemen bereikten vijf van de zes vliegtuigen veilig hun plaats van bestemming.Eén vliegtuig, bestuurd door de 37-jarige piloot Valeri Trojanov, raakte echter uit koers, volgens Russische zegslieden omdat het navigatiesysteem aan boord van het toestel was uitgevallen. Trojanov kwam in het luchtruim van Litouwen terecht, waar hij op zeker moment zijn vliegtuig met behulp van zijn schietstoel verliet omdat de brandstof was opgeraakt. Het toestel, een Soechoi-27, stortte vervolgens neer bij Ploksciai -een dorpje op 190 kilometer ten noordwesten van de hoofdstad Vilnius- zonder verdere schade aan te richten.

Na zijn sprong werd Trojanov opgepakt en sindsdien brengt hij zijn tijd gedwongen door in een hotel, waar hij onder huisarrest staat.

De Litouwse regering weigert de piloot naar Rusland te laten vertrekken voordat het onderzoek naar de crash is afgerond. Volgens de Litouwse minister van Defensie, Gediminas Kirkilas, moeten experts van de NAVO de vluchtdatarecorder van het toestel onderzoeken om te achterhalen of Trajanov niet opzettelijk van zijn koers afweek.

Vilnius voelt zich door het Kremlin bedrogen. Onmiddellijk na het ongeluk verklaarde het Russische ministerie van Defensie dat de SU-27 geen wapens aan boord had. Later moest het toegeven dat het toestel vier lucht-luchtraketten met grote reikwijdte meevoerde. Ook beweerden de Litouwse autoriteiten in het wrak 2 kilo radioactief materiaal te hebben ontdekt.

Het neerstorten van het gevechtsvliegtuig leidde in de Litouwse media tot een golf van speculaties. Zo zou Trajanov opdracht hebben gekregen het verdedigingssysteem van Litouwen te bespioneren. De Russische minister van Defensie, Sergej Ivanov, wees deze beschuldiging categorisch van de hand. „Alleen een gek” zou op deze wijze zo’n operatie uitvoeren, was zijn reactie. En Rusland heeft nu eenmaal geen kamikazepiloten, voegde hij er fijntjes aan toe.

De confrontatie tussen Vilnius en Moskou dreigt intussen uit te lopen op een heuse diplomatieke oorlog. Woensdag weigerde Rusland deel te nemen aan een zitting van de Russisch-Litouwse commissie voor economische vraagstukken. Een dag eerder was de Litouwse ambassadeur in Moskou al op het matje geroepen.

Bovendien beweerde de grootste krant van Litouwen, Lietuvos Rytas, woensdag dat Moskou overweegt een staatsburger van Litouwen op te pakken om die te ruilen tegen Trojanov. Als dat gebeurt, beschouwt minister Kirkilas dat als een bewijs voor het feit dat de vlucht boven Litouwen een „provocatie” was. Trojanov zou dan officieel de status van spion kunnen krijgen.

Het wachten lijkt op het rapport van de Litouwse militaire autoriteiten. Generaal-majoor Valdas Tutkus van het Litouwse leger kondigde donderdag op de televisie aan dat de resultaten van het onderzoek volgende week bekend worden gemaakt.

Een Russisch aanbod om aan het onderzoek mee te werken wees Vilnius af. In plaats daarvan moet de NAVO uitkomst bieden. Volgens Moskou is de verdragsorganisatie echter niet in staat de gegevens van de datarecorder te ontcijferen.

Kranten in de NAVO-lidstaten Estland, Letland en Litouwen vragen zich nu af wat de bescherming van hun land door de NAVO eigenlijk waard is. In naam van de NAVO bewaakt Duitsland momenteel het luchtruim van de Baltische lidstaten, die zelf geen luchtmacht hebben.

Nadat de SU-27 van de afgesproken lijn was afgeweken, werden twee F-4-gevechtsvliegtuigen de lucht in gestuurd om het te onderscheppen. De piloten van de vliegtuigen verklaarden later dat Trojanov het toestel al had verlaten toen zij het in het vizier kregen.

De Letse krant Neatkariga had echter een heel andere verklaring: „Het zou voor NAVO-troepen heel gevaarlijk zijn om een Russisch vliegtuig boven het grondgebied van Litouwen neer te schieten en de internationale gevolgen zouden niet te overzien zijn.”