Dit is de conclusie van een uitgebreid rapport dat woensdag aan Kofi Annan en aan de VN-Veiligheidsraad werd gepresenteerd door Paul Volcker, oud-voorzitter van de Amerikaanse centrale Federal Reserve. De commissie-Volcker is een jaar lang bezig geweest het schandaal rond dit VN-programma zo grondig mogelijk te onderzoeken.

Kofi Annan had wat moeten doen aan de corruptie en het mismanagement rond dit programma, meent het eindrapport. Aan de andere kant stelt het ook dat de VN-secretaris-generaal in deze moeilijke tijden „volledig wordt opgeslorpt door zijn politieke en diplomatieke verplichtingen” en dat de VN de secretaris-generaal niet het administratieve apparaat verschaft dat straks management van de VN en van speciale programma’s mogelijk maakt.

Nadat de VN in 1991 na de Golfoorlog sancties afkondigde tegen Irak werd het olie-voor-voedselprogramma goedgekeurd, omdat vooral de bevolking te lijden had van de sancties. Bagdad mocht onder toezicht van de VN een beperkte hoeveelheid olie verkopen. Van de opbrengst mochten voedsel en medicamenten voor de bevolking worden aangeschaft.

Niet alleen Saddam Hussein wist zich geweldig te verrijken door manipulatie van dit programma (10,99 miljard dollar via het VN-programma en nog eens 1,8 miljard door oliesmokkel), maar volgens het rapport-Volcker gold dit ook voor talloze bedrijven. Voor een daarvan werkte Annans zoon Kojo.

Het rapport noemt enkele hoge VN-functionarissen die zich persoonlijk verrijkt hebben, zoals Benon Sevan, de voormalige administrateur van het programma. Verder waren er tientallen functionarissen die speciaal voor de uitvoering van het programma werden aangenomen die het op kleinere schaal hebben misbruikt. Hetgeen niet kan verwonderen binnen een organisatie die de commissie-Volcker omschrijft als „overgepolitiseerd, corrupt en dringend behoeftig aan hervormingen.”

De commissie-Volcker heeft concretere corruptiegegevens over de tientallen internationale bedrijven die het 64 miljard dollar omvattende VN-programma te eigen bate hebben misbruikt. Daarover komt volgende maand een uitgebreid rapport. Volgens politieke waarnemers is het rapport van de commissie-Volcker wel schadelijk voor Kofi Annan, maar is het niet waarschijnlijk dat Washington veel steun krijgt voor het streven om de VN-secretaris-generaal vervroegd naar huis te sturen. Daarvoor berust te veel van de verantwoordelijkheid van de chaos rond het VN-programma bij de VN-lidstaten zelf.