Het Braziliaanse ministerie van Milieu verspreidde de zegemelding vrijdag. Het actieplan voor het regenwoud dat de regering van president Luiz Inacio Lula da Silva in maart 2004 lanceerde, lijkt te werken. Brazilië probeert zijn 5 miljoen vierkante kilometer Amazonewoud sindsdien beter in de gaten te houden, meer te ondernemen tegen illegale houtkap en forser te investeren in duurzame ontwikkeling van beboste regio’s.

Milieuorganisaties reageren voorzichtig: misschien zijn de cijfers waarmee de regering vrijdag zwaaide, te rooskleurig. De gegevens komen van het Deter-systeem, een satellietsysteem dat de ontbossing in kaart brengt en de Braziliaanse overheid helpt illegale houthakkers op te pakken. Traditioneel gebruikt Brazilië nauwkeuriger beelden van de Landsat-satteliet om de omvang van de ontbossing te schatten. De resultaten van die analyse voor de periode van augustus 2004 tot juli 2005 zijn pas eind dit jaar beschikbaar.

Volgens de oudere schattingen op basis van de Landsat-beelden verloor Brazilië in 2003-2004 ruim 26.000 vierkante kilometer bos, een oppervlakte bijna zo groot als België en een stijging met 6 procent in vergelijking met de periode 2002-2003. Maar milieuminister Marina Silva wijst erop dat de recentste Landsat-schattingen ook aangeven dat de ontbossing vertraagt.

Volgens de internationale milieubeweging Greenpeace mag Brazilië in geen geval op zijn lauweren gaan rusten. De Braziliaanse milieuadministratie heeft toegegeven dat ze de middelen niet heeft om de strijd tegen de illegale houtkap goed te voeren, en het aantal bosbranden is deze maand toegenomen in vergelijking met vorig jaar.

Sommige experts stellen dat de regering een pluim verdient, maar dat ze niet alle eer voor zich mag opeisen. De regering verbood bijvoorbeeld alle houtkap in een groot natuurreservaat langs de BR-163, een nieuwe snelweg die door de Amazoneregio voert en die de export van soja uit de deelstaat Mato Grosso mogelijk maakt, zegt Sergio Guimaraes, de coördinator van het Instituut Levenscentrum (ICV), een milieuorganisatie uit Mato Grosso. De regering probeert op die manier een herhaling van de milieucatastrofes te vermijden die de aanleg van snelwegen door bosgebieden vroeger veroorzaakte.

Maar in Mato Grosso is de sojateelt en niet de houtkap de grootste oorzaak van de ontbossing. Omdat de sojaprijzen niet langer buitensporig hoog zijn, vallen er dit jaar minder bosgebieden ten prooi aan landeigenaren of boeren die willen uitbreiden.

De regering krijgt van Guimaraes dan weer wel krediet voor de hardere aanpak van de illegale houtkap. Operatie Curupira leidde in juni tot de ontmanteling van een netwerk van corrupte milieuambtenaren en houtvesters in Mato Grosso. In de deelstaat Para onderneemt de overheid sinds februari meer tegen de oppermachtige grote landeigenaren. In februari werd in Para Dorothy Stang vermoord, een Amerikaanse missiezuster die het opnam voor de arme boeren die verwikkeld waren in gewelddadige landconflicten in de deelstaat.

Maar de Braziliaanse milieubeweging vindt dat de regering te weinig punten uit het actieplan tegen de ontbossing hardmaakt. De regering aarzelt volgens de milieuorganisaties bij de toekenning van eigendomstitels aan indianen en bij investeringen in duurzame ontwikkelingsinitiatieven, en legt niet de beloofde omzichtigheid aan de dag bij grote infrastructuurprojecten.