De FAZ, waarin vaak door intellectuelen wordt gedebatteerd, schreef woensdag dat het boek van Walser niets meer is dan een afrekening met Marcel Reich-Ranicki, een prominente literaire criticus en holocaustoverlevende. Reich Ranicki overleefde de oorlog in het getto in Warschau. De redactie van de krant weigerde om die reden een romanfragment van Walser te plaatsen: „Wij publiceren geen roman die zinspeelt op de gedachte om af te maken wat de nazi’s niet voor elkaar kregen.”

In een open brief schrijft FAZ-uitgever Frank Schirrmacher aan Walser: „Uw roman is een executie, een afrekening met -laten we het spel met de fictieve naam toch meteen opzijschuiven- Marcel Reich-Ranicki. Het gaat om de moord op een stercriticus.” Reich-Ranicki wilde niet op de controverse reageren.

Volgens Schirrmacher gaat de roman ”Tod eines Kritikers” verder dan de fantasie van een schrijver die zijn gelijk wil halen tegenover critici, omdat het boek specifiek is gericht tegen een Jood. „Dit boek is een document van haat”, zegt Schirrmacher. „Het gaat over de moord op een Jood.” Walser werd in Duitsland uitgeroepen tot schrijver van het jaar 1998.

Walser stuurde het manuscript naar de krant met een verzoek er delen uit te publiceren. Zo’n voorpublicatie is vrij gebruikelijk in Duitse kranten. Enkele jaren geleden publiceerde de krant ook al een roman van Walser.

Maar Schirrmacher zei dat de FAZ geen voorpublicatie zal afdrukken van een boek „waarin een spel wordt gespeeld” met het voltooien van de door de nazi’s geplande moord waaraan de inmiddels 82-jarige Reich-Ranicki wist te ontkomen.

Walser heeft woedend gereageerd op het besluit van de krant en wil juridische stappen tegen de FAZ nemen omdat de krant al voor het officiële verschijnen van het boek de inhoud openbaar heeft gemaakt. De 75-jarige schrijver sprak van een „schandalige handelwijze” van de krant, die bovendien de inhoud van de roman zou hebben verdraaid.

Volgens de krant gaat de roman over een schrijver die ervan wordt verdacht een prominente criticus te hebben vermoord en een verteller die de zaak onderzoekt. Uiteindelijk blijken schrijver en verteller dezelfde persoon te zijn en de criticus heeft gedaan of hij dood was om tijd te kunnen doorbrengen bij zijn geliefde.

Walser zorgde in 1998 voor veel ophef in de Joodse gemeenschap en daarbuiten door in een speech op te roepen op te houden de holocaust te gebruiken als „morele knuppel of intimidatiemiddel” tegen Duitsland. Hij kon dat niet meer verdragen, zei hij.

De toenmalige leider van de Joodse gemeenschap in Duitsland, Ignatz Bubis, beschuldigde Walser van „intellectuele brandstichting.” Later legden de mannen hun overigens ruzie weer bij. Maar dat betekent niet dat Walsers uitlatingen nu door iedereen worden geaccepteerd.

Walsers roman verschijnt deze zomer. Onlangs nog wekte de verschijning van Walser verbazing toen hij op 8 mei, de dag waarop de Duitsers de bevrijding van het nazisme herdenken, in debat ging met bondskanselier Gerhard Schröder. De huidige Joodse leider, Paul Spiegel, was „verbaasd en geïrriteerd” over de uitnodiging aan Walser. Hij zou de Duitsers alleen maar oproepen het oorlogsverleden te vergeten.