Zeker 130 doden bij rellen Sudan
Rellen in de Sudanese hoofdstad Khartoem hebben inmiddels ten minste 130 personen het leven gekost. Dat heeft de Rode Halve Maan, zusterorganisatie van het Rode Kruis, donderdag gemeld. Waarnemers en getuigen repten woensdag nog van een kleine negentig doden.
Ondanks een nachtelijk uitgaansverbod stroopten gewapende bendes de straten af.
De onlusten begonnen maandag toen bekend werd dat vice-president en voormalig rebellenleider John Garang bij een helikopterongeluk was omgekomen.
De Sudanese president Omar Hassan al-Bashir heeft gisteren een onderzoek aangekondigd naar de dood van Garang. In een op de nationale televisie uitgezonden toespraak zei hij daarvoor een „nationale commissie” in het leven te zullen roepen. Daarnaast zei hij dat het vredesproces zal worden voortgezet.
De Sudanese Volksbevrijdingsbeweging (SPLM) had om het onderzoek gevraagd. De speciale gezant van VN-baas Kofi Annan, de Nederlander Jan Pronk, heeft de regering hulp aangeboden bij dat onderzoek. Hij zei dat de zaak grondig en op transparante wijze moet worden uitgezocht, al gaat ook Pronk ervan uit dat Garangs dood een ongeluk was.
Sommige zuiderlingen denken dat Garang, een zuiderling, is vermoord door de Arabische noorderlingen. Dinsdag vielen zwarte Sudanezen uit het zuiden in Khartoem noorderlingen met een Arabisch uiterlijk aan. Ook werden winkels geplunderd en auto’s in brand gestoken.
Volgens ooggetuigen trokken ook gewapende moslims door de stad die onder de kreet ”God is groot” ongelovigen aanvielen. Zuiderlingen hebben op hun beurt de imam van een moskee gedood. De SPLM heeft de bevolking ertoe opgeroepen kalm te blijven.
De Verenigde Staten hebben twee gezanten naar Sudan gestuurd die moeten helpen om te voorkomen dat het vredesbestand dat Garang met president Omar al-Bashir had gesloten in duigen valt.
Garang wordt zaterdag begraven in de Zuid-Sudanese stad Juba. Hij was een van de belangrijkste leiders van de overwegend christelijke Zuid-Sudanese rebellen die jarenlang een bloedige strijd uitvochten met de moslimregering in het noorden. Daardoor kwamen naar schatting 2 miljoen mensen om het leven.
De oorlog tussen het noorden en zuiden van Sudan draaide vooral om geloof en olie. Begin dit jaar kwam na lange vredesbesprekingen een einde aan 21 jaar burgeroorlog. De overeenkomst was vooral het gevolg van zware druk uit de Verenigde Staten. Het voormalige conflict in Zuid-Sudan staat overigens los van de gewelddadigheden in de Sudanese regio Darfur.
Garang werd begin vorige maand beëdigd. Vanaf dat moment was hij de rechterhand van zijn voormalige aartsvijand Al-Bashir. Die bleef president van Sudan en Garang kreeg de positie van vice-president. Al-Bashir heeft gezegd erop te vertrouwen dat het nog maar onlangs bereikte vredesverdrag overeind blijft.
Ook Garangs opvolger bij de vroegere rebellenbeweging SPLA, Salva Kiir Mayardit, wil dat de beweging voortgaat op de vreedzame weg die is ingeslagen. Hij werd maandag officieel benoemd door het bestuur van de SPLM. Kiir, de nummer twee onder Garang binnen de SPLA, wordt vrijwel zeker ook de nieuwe vice-president in de centrale regering in Khartoem.
Zowel de SPLM als de regering heeft eerder gezegd dat de helikopter is neergestort als gevolg van de weerssituatie. Het was niet direct duidelijk of de SPLM een onderzoek wil omdat ze toch rekening houdt met een aanslag.
Bij het ongeluk, dat gebeurde in het zuiden van Sudan, kwamen behalve Garang nog dertien mensen om het leven. De SPLM en de regering sloten begin dit jaar een vredesakkoord, dat na ruim twintig jaar een eind maakte aan de burgeroorlog in Zuid-Sudan.