Maar eerst even een duik in de geschiedenis. Roemenië riep zich in 1881 uit tot koninkrijk. Van 1930-1940 was Karel II koning van Roemenië, maar hij werd gedwongen afstand te doen van de troon. Dictator Ion Antonescu kwam aan het bewind. Antonescu schaarde zich in 1941 aan de zijde van de As-mogendheden (Duitsland, Italië en later Japan) en vocht tegen de Sovjet-Unie. Totdat Karels opvolger Michael, nu 80 jaar, in 1944 de dictatuur van Antonescu beëindigde.

Tragisch genoeg was een coup van Gheorghiu-Dej en diens Communistische Partij met steun van de SU de aanloop tot het aftreden van Michael in 1947. De koning werd balling in Zwitserland en mocht niet meer op Roemeens grondgebied terugkeren. Pas na de executie van Ceausescu in 1989 kwam het vorstenhuis weer in beeld.

Verzoening
Onder de huidige president, Ion Iliescu, zijn de eerste echte verzoenende schreden gezet in de richting van koning Michael van Roemenië. Michael mag het vaderland weer betreden. Een en ander leidde ertoe dat de Roemeense koninklijke familie gisteren aanzat aan het staatsbanket in het Cotroceni Paleis. Dat moet wel even slikken zijn geweest. De Roemeense koninklijke familie woonde namelijk in het paleis, van 1893 tot de gedwongen abdicatie van koning Michael in 1947. Het Cotroceni Paleis werd einde negentiende eeuw gebouwd en was een cadeau van koning Ferdinand aan zijn vrouw prinses Mary, hertogin van Edinburgh en kleindochter van tsaar Alexander II van Rusland.

Voor de Nederlandse vorstin is Michael geen onbekende. Voor hem en zijn verwanten werd dan ook een plaatsje ingeruimd tijdens het staatsbezoek, maar was het nog even afwachten of dat daadwerkelijk zou gebeuren.

President Iliescu –die zijn kantoor in het paleis heeft– stelt zich nu verzoeningsgezind op jegens de oude koning. Tijdens zijn eerste presidentschap van 1992 tot 1996 was dat niet echt het geval. Belangrijk is te weten dat Michael een gezien mens is onder de bevolking, met name op het platteland. Bovendien heeft hij de invloedrijke Roemeens-Orthodoxe Kerk en diens patriarch achter zich. Niet uitgesloten is dat Iliescu de verzoeningsstrategie bewandelt om meer steun te verwerven onder de Roemenen. Zo organiseerde hij onlangs een feestje ter ere van de tachtigste verjaardag van de voormalige koning. Ook heeft Iliescu de vorst geprezen voor zijn bindende rol in de samenleving. Al met al is Iliescu’s beleid erop gericht het gewezen koningshuis deel te laten uitmaken van de normaliteit van de Roemeense samenleving.

Veteraan
Bij het staatsbezoek van koningin Beatrix valt één persoon onder de Roemeense pers op vanwege zijn uiterlijk. Het is de tanige Grigorescu Grig. Grigore, een veteraan uit de Tweede Wereldoorlog. Hij draagt een petje en op zijn borst en schouders prijken talrijke oorkondes. Hij blijkt één jaar ouder dan de Roemeense koning. Grigore komt uit Moldavië, een gebied dat Roemenië moest afstaan aan de communistische Sovjet-Unie. Grigore sloot zich aan bij het antifascistische verzet.

Hij werkt als verslaggever voor een Moldavisch nieuwsagentschap. „Mijn uniform werd gedragen op de militaire academie, die ook Michael kent”, aldus Grigore vol trots. Waarom hij hier is, zo tussen de Roemeense pers als in het Cotroceni Paleis twee bilaterale verdragen worden getekend? „Mijn affectie met de Nederlandse monarchie dateert uit mijn jeugd. Ik weet nog dat Juliana hier kwam en, trouwens, ik bewonder ook de Nederlandse schilderkunst.”

Het stadium van aansluitingswensen met Roemenië is in Moldavië voorbij, vertelt Grigore realistisch. „Die momenten zijn gepasseerd. Roemenië bevindt zich nu op weg naar de Europese Unie. Tja, de geschiedenis kent mooie maar ook trieste momenten. Oorlogen veranderen grenzen. Wij willen geen oorlog meer.” Omdat een journalist onafhankelijk behoort te zijn, neemt Grigore geen politiek standpunt in. Niemand kan hem dus een monarchist of een republikein noemen.

Leeftijd
Voor Michael en diens vrouw Anna van Bourbon Parma ziet hij een rol als koningspaar niet weggelegd. „Zijn leeftijd heeft hij niet mee.” Wat erger is: de oudste dochter Margareta is gehuwd met een dubieuze acteur, „die de titel van prins niet waardig is.” Het is ook nog maar de vraag of in Roemenië een vrouw de troon kan bestijgen, omdat hier naar verluidt de Salische wet nog geldig zou zijn die vrouwelijke vererving van de troon uitsluit. Binnen de politieke partijen leeft de monarchistische traditie niet. Alleen de Boerenpartij pleit voor herstel van het koningshuis, maar die partij haalde vorig jaar de kiesdrempel niet.

Het bezoek van koningin Beatrix spreekt Grigore erg aan. „Via Nederland kan Roemenië morele steun verwerven voor het lidmaatschap van de NAVO en de EU”, vindt hij. De akkoorden die Nederland en Roemenië gisteren bekrachtigden (het verdrag van sociale zekerheid en een samenwerkingsverdrag tussen Rotterdam en Constanta), acht Grigore van belang. „Roemenië moet zijn toekomst richten op Europa. Voor een voormalige communistische staat is dit een uitstekende kans zich aan te passen aan het nieuwe Europese klimaat.”