Dat zegt professor P. van der Heijden. Hij is de nieuwe voorzitter van de mensenrechtencommissie van de International Labour Organisation (ILO) van de Verenigde Naties.

Van alle kanten worden de bonden opgeroepen hun looneisen voor nieuwe CAO’s te matigen. Deze week waarschuwde president Wellink van de Nederlandsche Bank (DNB) opnieuw dat de steeds verder stijgende lonen de concurrentiepositie van Nederland verder dreigen te verslechteren. Minister Vermeend van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) drong vorig jaar, na de aanslagen in de VS, al aan op een gematigde loonontwikkeling.

Veel meer kan de minister volgens de mensenrechtenexpert, in het dagelijks leven rector magnificus van de Universiteit van Amsterdam en plaatsvervangend lid van de Sociaal-Economische Raad, ook niet doen. Zo kunnen de lonen niet zomaar bevroren worden. „Dat zou een inbreuk zijn op de vakbondsvrijheid.” Onderdeel daarvan is dat werknemersorganisaties het recht hebben CAO’s af te sluiten. Alleen in extreme situaties, zoals oorlog, mag de regering zich rechtstreeks bemoeien met de loonontwikkeling, stelt Van der Heijden.

Tien jaar geleden dreigde toenmalig minister De Vries van Sociale Zaken een aantal keren een zogeheten loonmaatregel op te leggen om het economisch tij te keren: de eerste helft van 1993 en 1994 mochten de lonen niet of maar beperkt stijgen. Het bleef bij een dreigement.

In 1980, 1981 en 1982 werd de maatregel wel doorgevoerd. Dat kwam Nederland op een reprimande van de ILO te staan. Pas halverwege de jaren negentig echter veranderde de wetgeving ook.

Hoewel Nederland „een paradijs” is voor vakbonden en werkgeversverenigingen, heeft ons land ook over andere onderwerpen wel eens aanvaringen gehad met de ILO. Tot in de jaren negentig werden de salarissen van trendvolgers, zoals ambtenaren en ziekenhuispersoneel, door de overheid bepaald. „Dat mocht ook niet”, aldus Van der Heijden.

De ILO weet Nederland en zijn poldermodel echter ook te waarderen. Van der Heijden is de tweede achtereenvolgende Nederlandse voorzitter van de grondrechtencommissie na Max Rood. In de commissie hebben internationale vakbonds- en werknemersorganisaties en overheden zitting.